ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

 

ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Ἡ ζωή, παιδί μου, τοῦ ανθρώπου εἷναι θλίψις, διότι εἷναι στήν ἐξορία. Μή ζητῇς τελείαν ἀνάπαυσιν. Ὁ Χριστός μας ἐσήκωσε τόν Σταυρόν, καί ἡμεῖς θά σηκώσωμεν. Ὅλας τάς θλίψεις ἐάν τάς ὑπομένωμεν, εὐρίσκομεν χάριν παρά Κυρίου. Δι’ αὐτό μᾶς ἀφήνει ὁ Κύριος νά πειραζώμεθα, διά νά μᾶς δοκιμάζῃ τόν ζῆλον καί τήν ἀγάπην πρός Αὐτόν ὅπου ἔχομεν. Δι’ αὐτό χρεία ὑπομονῆς. Χωρίς ὑπομονήν δέν γίνεται ὁ ἄνθρωπος πρακτικός, δέν μανθάνει τά πνευματικά, δέν φθάνει εἰς μέτρα ἀρετῆς καί τελειώσεως.     Ὁ ταπεινός, μυριάς φοράς καί ἄν πέση, πάλιν ἐγείρεται καί νίκη εἰς αὐτον λογίζεται. Ὁ δέ ὑπερήφανος, εὐθύς μετά την πτῶσιν είς το ἁμάρτημα, πέφτει καί εἰς τήν ἀπόγνωσιν· καί σκλυρύνων δέν θέλει πλέον νά ἐγερθῇ χαίρει ὑπέρ ἄπαντα ὁ διάβολος. Διαλύεται δέ εὐθύς μέ τήν ἐξομολόγησιν.     Ὥστε, ὁσάκις πίπτεις, πάλιν νά ἐγείρεσαι, καί εὐθέως νά ζητῇς συγχώρησιν. Μήν κρύπτης λύπην εἰς τήν καρδίαν σου. Διότι ἡ χαρά τοῦ πονηροῦ εἷναι ἡ λύπη, ἡ ἀθυμία, ἐξ ἦς γεννῶνται πολλά καί ἐξ ὦν γεμίζει πικρίαν ἡ ψυχή τοῦ ἔχοντος ταῦτα. Ἐνῶ τοῦ μετανοοῦντος ἡ ψυχή λέγει: «Ἥμαρτον, συγχώρησον, πάτερ!». Καί διώκει τήν λύπην. «Μήπως, λέγει, δέν εἷμαι ἄνθρωπος ἀσθενής; Λοιπόν, τί ἔχω νά κάμω;». Ὄντως, τέκνον μου, οὕτως ἔχει. Ἔχε θάρρος.     Φάρμακα εἷναι οἱ πειρασμοί καί βότανα ἰατρικά, ὅπου θεραπεύουν τά  φανερά πάθη καί τές ἀόρατες πληγές μας. Ἔχε λοιπόν ὑπομονήν διά νά κερδίζῃς καθ’ ἑκάστην καί νά ταμιεύῃς μσθόν καί ἀνάπαυσιν καί χαράν εἰς τήν οὐράνιον Βασιλείαν. Διότι ἔρχεται νύξ, ἡ τοῦ θανάτου, καί οὐδείς πλέον δύναται ἐργάζεσθαι. Διά τοῦτο σπεύσον. Ὀλίγος ὁ καιρός.     Ἀφοῦ εἷναι διαρκῶς παρών ὁ Θεός, διατί ἀνησυχεῖς; «Ἐν αὐτῷ ζῶμεν καί κινούμεθα. Εἰς τήν ἀγκάλην τοῦ βασανιζόμεθα. Θεόν απνέομεν, Θεόν περιβαλλόμεθα, Θεόν ψηλαφῶμεν, Θεόν ἐσθίομεν ἐν μυστήριῳ. Ὅπου στρέψης, ὅπου ἴδῃς, παντοῦ Θεός· ἐν οὐρανοῖς, ἐπί γῆς, εἰς τάς ἀβύσσους, εἰς τά ξύλα, μέσα στίς πέτρες, εἰς τόν νοῦν σου, εἰς τήν καρδίαν σου. Λοιπόν δέν σέ βλέπει πῶς πάσχεις; Ὅτι ὑποφέρεις; Εἰπέ εἰς αὐτον τά παράπονά σου καί θά ἴδης παράκλησιν καί θεραπείαν, ὅπου νά θεραπεύη ὄχι μόνον τό σῶμα ἀλλά μᾶλλον τῆς ψυχῆς σου τά πάθη.     Ταπείνωσις εἷναι νά σφάλλῃ ὁ ἄλλος καί, πρίν προλάβῃ αὐτός νά ζητήσῃ συγχώρησιν, νά τοῦ βάνωμεν ἡμεῖς μετάνοιαν, λέγοντες: Συγώρησον, ἀδελφέ, εὐλόγησον! Μή σοῦ φαίνεται πολύ καί δύσκολον αὐτό. Εἷναι ἕνα οὐδέν ἐμπρός εἰς ἐκεῖνο ὅπου ἔκαμε πρός ἡμᾶς ὁ Δεσπότης Χριστός. Ἐνώπιον τῶν Ἀπέλων ἔσκυψε καί ἔβαλε μετάνοιαν ἀπό τοῦ ουρανοῦ εἰς τήν γῆν· Θεός πρός ανθρώπους! Καί σύ κάμεις τόν κόσμον ἄνω κάτω διά νά μήν εἰπῆς ἕνα «εὐλόγησον»! Ποῦ λοιπόν ἡ ταπείνωσις;     Χρεία λοιπόν τῆς ὑπομονῆς, καθάπερ ἅλας ἐν φαγητῷ. Καθότι ἄλλος δρόμος δέν εἷναι τοῦ να κερδίσωμεν, να πλουτίσωμεν, να βασιλεύσωμεν. Αὐτόν τόν δρόμον ὁ Χριστός μας τόν χάραξε. Καί ἡμεῖς, ὅσοι τόν ἀγαποῦμεν, ὀφείλομεν δι’ άγάπην του νά ἀκολουθοῦμεν. Ἄν καί μᾶς εἷναι πικρόν τό ἀψίνθιον, άλλ’ ὅμως καθαρίζει τό αἶμα καί ὑγιαίνει τό σῶμα μας. Χωρίς πειρασμόν δέν γνωρίζονται αἱ ἁγνές ψυχές, δέν φαίνεται ἡ ἀρετή, δέν διακρίνεται ἡ ὑπομονή. Χωρίς πειρασμούς ἀδύνατον ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς νά φανῇ. Αὐτό εἷναι τό καθαρτήριον πῦρ, ὅπου καθαράν καί λαμπράν ἀπεργάζεται τήν ψυχήν.     Πρέπει νά γίνῃς γενναιότερος. Νά παραταχθῇς  στῆθος πρός στῆθος πρός αὐτούς τούς ἀσάρκους. Μήν τούς φοβῆσαι. Ἐσύ δέν βλέπεις με κάθε εὐχήν, ὅπου λέγεις, πόσοι πίπτουν, πόσοι στρέφουν τά νῶτα. Σύ μόνον βλέπεις ποσόν ἐσύ πληγώνεσαι. Ἀλλά καί αὐτοί δέρνονται. Καί αὐτοί φεύγουν. Εἰς κάθε ὑπομονήν, ὅπου κάμνομεν, φεύγουν ἁλματωδῶς, καί είς κάθε εὐχήν πληγώνονται σοβαρῶς. Λοιπόν μή θέλῃς ἐν καιρῷ πολέμου νά ρίπτῃς ἐσύ σφαῖρες καί βόλια καί αύτοί νά σοῦ ρίχνουν λουκούμια καί σοκολάτες.     Ἐσύ νομίζεις ὅτι δέν ἔφθασεν ἡ φωνή σου εἰς τούς Ἁγίους, εἰς τήν Παναγίαν μας, εἰς τόν Χριστόν. Μά, προτοῦ ἐσύ φωνάξης, οἱ Ἅγιοι ἔσπευσαν εἰς βοήθειαν σου γνωρίζοντες ὅτι θά τούς ἐπικαλεσθῇς καί θά ζητήσῇς τήν ἐκ Θεοῦ προστασίαν τους. Ὅμως ἐσύ μή βλέπων πέραν αὑτῶν ὅπου φαίνονται καί μή γνωρίζων τό πῶς ὁ Θεός κυβερνᾶ τόν κόσμον θέλεις εὐθύς ὡς ἀστραπή νά γίνεται τό αἴτημά σου. Ὅμως δέν εἷναι ἔτσι. Ὁ Κύριος ζητεῖ τήν ὑπομονήν. Θέλει νά δείξεις τήν πίστην σου. Δέν εἷναι μόνη ἡ προσευχή ὅπου νά λέγη κανείς ὡσάν παπαγάλος…     Ἡ Ἐκκλησία, ὁ κόσμος, δέν θά διορθωθῇ ἀπό ἐσένα. Ἐνῶ ἐσύ θά διορθωθῇς, θά τελειωθῇς, θά φωτισθῇς, διά νάφωτίσῃς τούς θέλοντας. Τόν κόσμον μόνον ὁ πόλεμος θά τόν διορθώσῃ ὅπου ἤδη θά ἔλθῃ ἤ καί ἔρχεται μετά καλπασμοῦ. Ἡ δυστυχία θά φέρῃ πολλούς εἰς συναίσθησιν· οἱ δέ ἀμετανόητοι, ἀναπολόγητοι!   Γέρων Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής

ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Ἡ ζωή, παιδί μου, τοῦ ανθρώπου εἷναι θλίψις, διότι εἷναι στήν ἐξορία. Μή ζητῇς τελείαν ἀνάπαυσιν. Ὁ Χριστός μας ἐσήκωσε τόν Σταυρόν, καί ἡμεῖς θά σηκώσωμεν. Ὅλας τάς θλίψεις ἐάν τάς ὑπομένωμεν, εὐρίσκομεν χάριν παρά Κυρίου. Δι’ αὐτό μᾶς ἀφήνει ὁ Κύριος νά πειραζώμεθα, διά νά μᾶς δοκιμάζῃ τόν ζῆλον καί τήν ἀγάπην πρός Αὐτόν ὅπου ἔχομεν. Δι’ αὐτό χρεία ὑπομονῆς. Χωρίς ὑπομονήν δέν γίνεται ὁ ἄνθρωπος πρακτικός, δέν μανθάνει τά πνευματικά, δέν φθάνει εἰς μέτρα ἀρετῆς καί τελειώσεως.     Ὁ ταπεινός, μυριάς φοράς καί ἄν πέση, πάλιν ἐγείρεται καί νίκη εἰς αὐτον λογίζεται. Ὁ δέ ὑπερήφανος, εὐθύς μετά την πτῶσιν είς το ἁμάρτημα, πέφτει καί εἰς τήν ἀπόγνωσιν· καί σκλυρύνων δέν θέλει πλέον νά ἐγερθῇ χαίρει ὑπέρ ἄπαντα ὁ διάβολος. Διαλύεται δέ εὐθύς μέ τήν ἐξομολόγησιν.     Ὥστε, ὁσάκις πίπτεις, πάλιν νά ἐγείρεσαι, καί εὐθέως νά ζητῇς συγχώρησιν. Μήν κρύπτης λύπην εἰς τήν καρδίαν σου. Διότι ἡ χαρά τοῦ πονηροῦ εἷναι ἡ λύπη, ἡ ἀθυμία, ἐξ ἦς γεννῶνται πολλά καί ἐξ ὦν γεμίζει πικρίαν ἡ ψυχή τοῦ ἔχοντος ταῦτα. Ἐνῶ τοῦ μετανοοῦντος ἡ ψυχή λέγει: «Ἥμαρτον, συγχώρησον, πάτερ!». Καί διώκει τήν λύπην. «Μήπως, λέγει, δέν εἷμαι ἄνθρωπος ἀσθενής; Λοιπόν, τί ἔχω νά κάμω;». Ὄντως, τέκνον μου, οὕτως ἔχει. Ἔχε θάρρος.     Φάρμακα εἷναι οἱ πειρασμοί καί βότανα ἰατρικά, ὅπου θεραπεύουν τά  φανερά πάθη καί τές ἀόρατες πληγές μας. Ἔχε λοιπόν ὑπομονήν διά νά κερδίζῃς καθ’ ἑκάστην καί νά ταμιεύῃς μσθόν καί ἀνάπαυσιν καί χαράν εἰς τήν οὐράνιον Βασιλείαν. Διότι ἔρχεται νύξ, ἡ τοῦ θανάτου, καί οὐδείς πλέον δύναται ἐργάζεσθαι. Διά τοῦτο σπεύσον. Ὀλίγος ὁ καιρός.     Ἀφοῦ εἷναι διαρκῶς παρών ὁ Θεός, διατί ἀνησυχεῖς; «Ἐν αὐτῷ ζῶμεν καί κινούμεθα. Εἰς τήν ἀγκάλην τοῦ βασανιζόμεθα. Θεόν απνέομεν, Θεόν περιβαλλόμεθα, Θεόν ψηλαφῶμεν, Θεόν ἐσθίομεν ἐν μυστήριῳ. Ὅπου στρέψης, ὅπου ἴδῃς, παντοῦ Θεός· ἐν οὐρανοῖς, ἐπί γῆς, εἰς τάς ἀβύσσους, εἰς τά ξύλα, μέσα στίς πέτρες, εἰς τόν νοῦν σου, εἰς τήν καρδίαν σου. Λοιπόν δέν σέ βλέπει πῶς πάσχεις; Ὅτι ὑποφέρεις; Εἰπέ εἰς αὐτον τά παράπονά σου καί θά ἴδης παράκλησιν καί θεραπείαν, ὅπου νά θεραπεύη ὄχι μόνον τό σῶμα ἀλλά μᾶλλον τῆς ψυχῆς σου τά πάθη.     Ταπείνωσις εἷναι νά σφάλλῃ ὁ ἄλλος καί, πρίν προλάβῃ αὐτός νά ζητήσῃ συγχώρησιν, νά τοῦ βάνωμεν ἡμεῖς μετάνοιαν, λέγοντες: Συγώρησον, ἀδελφέ, εὐλόγησον! Μή σοῦ φαίνεται πολύ καί δύσκολον αὐτό. Εἷναι ἕνα οὐδέν ἐμπρός εἰς ἐκεῖνο ὅπου ἔκαμε πρός ἡμᾶς ὁ Δεσπότης Χριστός. Ἐνώπιον τῶν Ἀπέλων ἔσκυψε καί ἔβαλε μετάνοιαν ἀπό τοῦ ουρανοῦ εἰς τήν γῆν· Θεός πρός ανθρώπους! Καί σύ κάμεις τόν κόσμον ἄνω κάτω διά νά μήν εἰπῆς ἕνα «εὐλόγησον»! Ποῦ λοιπόν ἡ ταπείνωσις;     Χρεία λοιπόν τῆς ὑπομονῆς, καθάπερ ἅλας ἐν φαγητῷ. Καθότι ἄλλος δρόμος δέν εἷναι τοῦ να κερδίσωμεν, να πλουτίσωμεν, να βασιλεύσωμεν. Αὐτόν τόν δρόμον ὁ Χριστός μας τόν χάραξε. Καί ἡμεῖς, ὅσοι τόν ἀγαποῦμεν, ὀφείλομεν δι’ άγάπην του νά ἀκολουθοῦμεν. Ἄν καί μᾶς εἷναι πικρόν τό ἀψίνθιον, άλλ’ ὅμως καθαρίζει τό αἶμα καί ὑγιαίνει τό σῶμα μας. Χωρίς πειρασμόν δέν γνωρίζονται αἱ ἁγνές ψυχές, δέν φαίνεται ἡ ἀρετή, δέν διακρίνεται ἡ ὑπομονή. Χωρίς πειρασμούς ἀδύνατον ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς νά φανῇ. Αὐτό εἷναι τό καθαρτήριον πῦρ, ὅπου καθαράν καί λαμπράν ἀπεργάζεται τήν ψυχήν.     Πρέπει νά γίνῃς γενναιότερος. Νά παραταχθῇς  στῆθος πρός στῆθος πρός αὐτούς τούς ἀσάρκους. Μήν τούς φοβῆσαι. Ἐσύ δέν βλέπεις με κάθε εὐχήν, ὅπου λέγεις, πόσοι πίπτουν, πόσοι στρέφουν τά νῶτα. Σύ μόνον βλέπεις ποσόν ἐσύ πληγώνεσαι. Ἀλλά καί αὐτοί δέρνονται. Καί αὐτοί φεύγουν. Εἰς κάθε ὑπομονήν, ὅπου κάμνομεν, φεύγουν ἁλματωδῶς, καί είς κάθε εὐχήν πληγώνονται σοβαρῶς. Λοιπόν μή θέλῃς ἐν καιρῷ πολέμου νά ρίπτῃς ἐσύ σφαῖρες καί βόλια καί αύτοί νά σοῦ ρίχνουν λουκούμια καί σοκολάτες.     Ἐσύ νομίζεις ὅτι δέν ἔφθασεν ἡ φωνή σου εἰς τούς Ἁγίους, εἰς τήν Παναγίαν μας, εἰς τόν Χριστόν. Μά, προτοῦ ἐσύ φωνάξης, οἱ Ἅγιοι ἔσπευσαν εἰς βοήθειαν σου γνωρίζοντες ὅτι θά τούς ἐπικαλεσθῇς καί θά ζητήσῇς τήν ἐκ Θεοῦ προστασίαν τους. Ὅμως ἐσύ μή βλέπων πέραν αὑτῶν ὅπου φαίνονται καί μή γνωρίζων τό πῶς ὁ Θεός κυβερνᾶ τόν κόσμον θέλεις εὐθύς ὡς ἀστραπή νά γίνεται τό αἴτημά σου. Ὅμως δέν εἷναι ἔτσι. Ὁ Κύριος ζητεῖ τήν ὑπομονήν. Θέλει νά δείξεις τήν πίστην σου. Δέν εἷναι μόνη ἡ προσευχή ὅπου νά λέγη κανείς ὡσάν παπαγάλος…     Ἡ Ἐκκλησία, ὁ κόσμος, δέν θά διορθωθῇ ἀπό ἐσένα. Ἐνῶ ἐσύ θά διορθωθῇς, θά τελειωθῇς, θά φωτισθῇς, διά νάφωτίσῃς τούς θέλοντας. Τόν κόσμον μόνον ὁ πόλεμος θά τόν διορθώσῃ ὅπου ἤδη θά ἔλθῃ ἤ καί ἔρχεται μετά καλπασμοῦ. Ἡ δυστυχία θά φέρῃ πολλούς εἰς συναίσθησιν· οἱ δέ ἀμετανόητοι, ἀναπολόγητοι!   Γέρων Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής

ΠΕΡΙ ΝΟΕΡΑΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

  

 

 

Στην αρχή γρήγορα να μην προφθάνει ο νους να σχηματίζει λογισμό μετεωρισμού. Να προσέχεις μόνο στα λόγια: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Όταν αυτό πολυχρονίσει, το συνηθίζει ο νους και το λέει και γλυκαίνεσαι σαν να έχεις μέλι στο στόμα σου και θέλεις όλο να το λες. Αν το αφήνεις στενοχωριέσαι πολύ.

Η περί νοεράς προσευχής διδασκαλία του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή Γεώργιος Αρβανίτης, Θεολόγος PEMTOYSIA

24 Σεπτεμβρίου 2022

Α. Βιογραφικά στοιχεία του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή

Χρόνος και τόπος γεννήσεως

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής, κατά κόσμον Φραγκίσκος Κόττης, γεννήθηκε στις Λεύκες Πάρου στις 2 Νοεμβρίου 1898 και ήταν ο τρίτος κατά σειρά από τα επτά παιδιά της οικογένειας¹. Για τον τόπο καταγωγής του έχει γραφτεί ότι ήταν «κυριολεκτικά ένα μεγάλο Μοναστήρι» και όλοι «ξυπνούσαν και έπεφταν να κοιμηθούν προφέροντας το όνομα του Θεού²». Το περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε ο άγιος ήταν αυστηρό εκκλησιαστικό και επηρέασε την πνευματική ανάπτυξή του. Πολλά από τα παιδικά του βιώματα στις Λεύκες τα διηγούνταν αργότερα στη συνοδεία του³.

Σύμφωνα με το βιογράφο του και πνευματικό του παιδί Ιωσήφ Βατοπεδινό⁴ οι γονείς του ήταν άνθρωποι φτωχοί, απλοϊκοί και ευσεβείς. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς και γι΄ αυτό αναγκάστηκε να εργαστεί από μικρή ηλικία για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά του, χωρίς να προλάβει να τελειώσει το Δημοτικό και έμεινε στο νησί μέχρι και τα εφηβικά του χρόνια. Αργότερα έφυγε στον Πειραιά, όπου και υπηρέτησε στο ναυτικό⁵. Έπειτα, αφού συγκέντρωσε κάποιες οικονομίες άρχισε να εργάζεται μόνος του ως μικροπωλητής και αργότερα ως έμπορος, και κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του δραστηριότητας διακρίθηκε για την εντιμότητα και την ανθρωπιά του.

Στοιχεία για τον βίο και τη δράση του Αγίου

Σε ηλικία είκοσι τριών ετών αρχίζει να μελετά πατερικά βιβλία. Αρεσκόταν στην ανάγνωση βίων αγίων και εντυπωσιάστηκε από τη ζωή των αγίων πατέρων και ιδίως από αυτή των αυστηρών ασκητών. Ιδιαίτερη επίδραση άσκησαν στην πνευματική του ανάπτυξη η μελέτη των νηπτικών κειμένων των κολλυβάδων, του αγίου Αθανάσιου του Πάριου και του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη. Όταν διάβασε το «Νέο Εκλόγιον», αν και ήταν ακόμα λαϊκός, απόρησε και συγκλονίστηκε με την ύπαρξη ανθρώπων που αγωνίστηκαν σκληρά για την αγάπη του Θεού και αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή στο θέλημά Του. Έγινε πρώτιστα ο ίδιος μιμητής τους και έλεγε ότι «ὅταν ἔλθω εἰς τό Ἅγιον Ὄρος θά ἐσθίω ἀνά ὀκτώ, καθώς γράφουν οἱ βίοι τῶν ἁγίων⁶». Ακόμη, «τήν δέ Φιλοκαλία τήν εἶχε ξεσκονίσει ἀρκετές φορές» και διάβαζε και το «Πηδάλιο» του αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη⁷.

Επιζητώντας και ο ίδιος να επιδοθεί σε ασκητικά παλαίσματα έφευγε συχνά από την Αθήνα και ασκούνταν στην Πεντέλη, που εκείνη την εποχή ήταν έρημη. Η άσκησή του περιελάμβανε ολονύχτια προσευχή σε σπηλιές ή πάνω σε δένδρα μιμούμενος τους στυλίτες. Σκοπός του ήταν η μετάβαση στον Άθωνα και η εύρεση πατέρων στα μέτρα εκείνων που διάβαζε στους βίους αγίων⁸. Η επιθυμία του έγινε πραγματικότητα το 1921, οπότε, έχοντας διαθέσει τις οικονομίες του σε φιλανθρωπίες και την οικογένειά του, μετέβη στο Άγιο Όρος και εγκαταστάθηκε στα Κατουνάκια, στην αδελφότητα του γέροντα Δανιήλ. Εκεί απέκτησε ζωντανές εντυπώσεις και γνώρισε τα συγγράμματα του αγίου Νεκταρίου, τον οποίο ο γέροντας ευλαβούνταν πολύ. Ταυτόχρονα μελετούσε, αν και αγράμματος, τα αγιογραφικά κείμενα, ήτοι την «Καινή Διαθήκη», τους ψαλμούς, βίους αγίων, τον αββά Δωρόθεο, την «Κλίμακα», τον «Ευεργετινό», την εκκλησιαστική ιστορία και κυρίως εντρυφούσε στα «Ασκητικά» του αββά Ισαάκ του Σύρου⁹.

Με τη συνοδεία του γέροντα Δανιήλ όμως δεν έμεινε πολύ καιρό, γιατί ο άγιος ζητούσε αυστηρότερη ζωή σε ησυχαστικότερα μέρη. Έτσι κατευθύνθηκε προς την έρημο των Κατουνακίων με σκοπό να παραμείνει κοντά στον ησυχαστή και νηπτικό γέροντα Καλλίνικο. Ωστόσο η προσπάθειά του αυτή δεν ευοδώθηκε, επειδή ο γέροντας Καλλίνικος, παρόλη την επιμελή πνευματικότητά του, δεν επιθυμούσε να μυήσει κανέναν στα μυστικά της ιεράς ησυχίας και της μονολόγιστης ευχής. Απογοητευμένος από την εξέλιξη αυτή, ο γέροντας έφυγε για τη Βίγλα, αναζητώντας σκληρότερους πνευματικούς αγώνες και αυστηρότερη ζωή. Σε εκείνη την περιοχή και ενώ προσευχόταν στο Θεό για να βρει τον κατάλληλο χώρο εγκαταβίωσης, βίωσε για πρώτη φορά τη Χάρι του αγίου Πνεύματος, «την πνευματική ευωδία και χαρά με αδιάλειπτη την ευχή¹⁰» και την επίδραση του ακτίστου φωτός. Σύμφωνα με όσα είπε ο ίδιος ο άγιος στους μαθητές του «από τότε δεν έφυγε ποτέ από μέσα μου η κατάσταση αυτή της ευχής. Λεγόταν στην καρδία μου χωρίς κόπο¹¹». Φεύγοντας από τη Βίγλα πήγε σε διάφορα σπήλαια και μέρη, αγωνιζόμενος πάντα να διατηρήσει μέσα του την ευχή. Την ημέρα της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος γνώρισε στο παρεκκλήσι της κορυφής του Άθω τον μοναχό Αρσένιο της Μονής Σταυρονικήτα και από τότε έγιναν αχώριστοι συνασκητές, με την ευχή που πήραν από τον γέροντα Δανιήλ τον Κατουνακιώτη. Ο τελευταίος τους συμβούλευσε να υποταχθούν σε κάποιο γέροντα, και εκείνοι υπακούοντας εγκαταστάθηκαν στα Κατουνάκια κάτω από την υπακοή του γέροντος Εφραίμ¹². Ο απλός και ειρηνικός γέροντας ικανοποιήθηκε από την παρουσία των δύο νέων ασκητών, οι οποίοι πια μπορούσαν να ασκηθούν με τον τρόπο που επιθυμούσαν. Στην καλύβη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου όπου διέμεναν και οι τρεις, συστηματοποιήθηκε το πρόγραμμα, περιορίστηκαν οι άσκοπες επαφές, επιδιώχθηκε λιγότερη μέριμνα για εργασία, καλλιεργήθηκε περισσότερο η εσωστρέφεια και η ευχή και το 1925, σε ηλικία 28 ετών, ο γέροντας έλαβε το μοναχικό σχήμα.

Ο γέροντας Ιωσήφ κατασκεύασε μάλιστα ένα είδος σπηλιάς με σανίδες στα πλάγια και εκεί αποσυρόταν κάθε βράδυ για έξι ώρες προσευχόμενος «κρατώντας το νου του στην καρδιά¹³». Κάποτε μάλιστα, όπως είπε ο ίδιος «βρισκόμουν βυθισμένος στον εαυτό μου και πρόσεχα την γλυκύτητα της ευχής. Ξαφνικά, γέμισα από φως που σιγά σιγά αυξήθηκε, ώστε όλος ο τόπος έγινε φως¹⁴». Μετά από τέτοιες εμπειρίες, ο γέροντας επεδίωξε περισσότερη ησυχία, και γι αυτό έφυγε μαζί με τον γέροντα Εφραίμ και τον συνασκητή του Αρσένιο και εγκαταστάθηκαν σε ορεινή σκήτη του Αγίου Βασιλείου, την οποία έχτισαν μόνοι τους, γιατί οι υπόλοιπες κατοικούνταν. Κατά την παραμονή τους στον Άγιο Βασίλειο οι γέροντες δέχτηκαν στη συνοδεία τους τρεις αδελφούς: τον πατέρα Εφραίμ από το Βόλο (της Φιλόθεου, ιδρυτή αργότερα δεκαεννέα γυναικείων και ανδρικών μοναστηριών στις Η.Π.Α. και Καναδά, †2019, Αριζόνα) τον πατέρα Ιωάννη από την Αλβανία και τον πατέρα Αθανάσιο (κατά σάρκα αδελφό του γέροντα Ιωσήφ). Εκεί ο γέρων Εφραίμ κοιμήθηκε οσιακά. Μετά το θάνατο του γέροντά τους άρχισε η μετακίνησή τους από τόπο σε τόπο, κυρίως για να παραμένουν άγνωστοι στους πολλούς αλλά και για να βρουν κάποιον πνευματικό γέροντα να τους διδάξει. Τα εφόδιά τους ήταν ένα παλιό ρωσικό ράσο, ένας ντορβάς κι ένα χάλκινο κατσαρολάκι. Απέφευγαν τις άσκοπες συναντήσεις, για να σιωπούν, αλλά και μεταξύ τους προσπαθούσαν να μη μιλούν καθόλου. Μάλιστα όταν περπατούσαν φρόντιζαν να είναι σε απόσταση ο ένας από τον άλλο και όπου έμεναν κάθονταν πάλι σε απόσταση. Τον χειμώνα επέστρεφαν πάλι στην καλύβη τους και ησύχαζαν εκεί έως το Πάσχα. Ο γέρων Ιωσήφ τηρούσε με ακρίβεια τους κανόνες της ησυχίας και της αμεριμνίας. Ασκούνταν στην εγκράτεια, τη νηστεία, τη σιωπή, την αγρυπνία, τη σκληραγωγία και κυρίως στην προσπάθεια της ευχής. Προμηθεύονταν παξιμάδια από τις Μονές και είχαν περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις δαπάνες τους. Όταν τα ενδύματά τους τρίβονταν, ευλαβείς γέροντες από τις Μονές τους έδιναν άλλα. Αυτός ο τύπος ζωής κράτησε για οκτώ χρόνια, με αμετακίνητο σκοπό πάντα την αναζήτηση της Χάριτος, την ανοδική κατάσταση «εἰς ἄνδρα τέλειον εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ¹⁵».

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

1^ Ο πρώτος βίος του Γέροντος Ιωσήφ γράφτηκε ως επιστολιμαία βιογραφία αποτελούμενη από 74 χειρόγραφες σελίδες από το πνευματικό του τέκνο Πατέρα Ιωσήφ μετέπειτα Βατοπεδινό στις 20 Ιουλίου 1962, σχεδόν 3 έτη μετά την κοίμηση του μακαριστού Γέροντός του. Παραλήπτης ήταν ο ιερομόναχος Παντελεήμων, κτήτορας της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βοστώνης, ο οποίος είχε συνδεθεί με τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ιούλιο του 1957.

2^ Γ. Τριαντάφυλλος, Ὁ Γέροντας Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής, Πάρος, 2007, σ. 29-30.

3^ Ευφραίμ ο Φιλοθεΐτης, Ο Όσιος Γέροντάς μου Ιωσήφ Ο Ησυχαστής, Αριζόνα, 2020, σ. 15: «παιδιά, εἶναι Μεγάλη Σαρακοστή, νά μήν παίζετε πολύ, νά μή μιλᾶτε, νά μή γελᾶτε. Εἶναι ἁγία περίοδος» και Λ. Φιλοθεΐτης, «Συναξάρι Γέροντος Ἰωσήφ Ἡσυχαστοῦ», Πρακτικά Διορθοδόξων Ἐπιστημονικῶν Συνεδρίων: «Γέροντας Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής Ἅγιον Ὄρος-Φιλοκαλική Ἐμπειρία», Ἅγιον Ὄρος 2007, σ. 73.

4^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, Άγιον Όρος, 2014, σ. 37.

5^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 38.

6^ Γέρων Ιωσήφ, Ἔκφρασις μοναχικῆς ἐμπειρίας, Ἅγιον Ὄρος 2003, σ. 220.

7^ Σ. Πασχαλίδης, Τό Ὑμναγιολογικό ἔργο τῶν Κολλυβάδων, Θεσσαλονίκη 2007, σ. 72

8^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 40.

9^ Σ. Σαχάρωφ, Ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2003, σ. 86-87.

10^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 45

11^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 47

12^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 49

13^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 55

14^ Ιωσήφ Βατοπεδινός, Ο Γέροντας…, ο.π., σ. 55

15^ Εφεσ. 4, 13

Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Μην ξεθαρρεύεις στους λογισμούς – Λέγε διαρκώς την ευχή

 

Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Λοιπόν βιάσου. Λέγε διαρκώς την ευχή. Να μη σταματά καθόλου το στόμα. Έτσι θα την συνηθίσεις μέσα σου και κατόπιν θα την παραλάβει ο νους. Μη ξεθαρρεύεις στους λογισμούς, διότι γίνεσαι μαλθακός και μολύνεσαι.

«Ευχή, βία φύσεως διηνεκής», και θα δεις πόση Χάρη θα λάβεις.

Η ζωή του ανθρώπου, παιδί μου, είναι θλίψη, διότι είναι στην εξορία. Μη ζητείς τελεία ανάπαυση. Ο Χριστός μας σήκωσε το σταυρό, και μείς θα σηκώσουμε. Όλες τις θλίψεις εάν τις απομένουμε, βρίσκομε Χάρη παρά Κυρίου. Γι’ αυτό μας αφήνει ο Κύριος να πειραζόμαστε, για να δοκιμάζει το ζήλο και την αγάπη που έχουμε προς αυτόν. Γι’ αυτό χρειάζεται υπομονή. Χωρίς υπομονή δεν γίνεται ο άνθρωπος πρακτικός, δεν μαθαίνει τα πνευματικά, δεν φθάνει σε μέτρα αρετής και τελειώσεως.

Αγάπα τον Ιησού και λέγε αδιάλειπτα την ευχή και αυτή θα σε φωτίζει στο δρόμο του.

Πρόσεχε να μην κατακρίνεις. Διότι από αυτό παραχωρεί ο Θεός και φεύγει η Χάρη και σε αφήνει ο Κύριος να πέφτεις, να ταπεινώνεσαι, να βλέπεις τα δικά σου σφάλματα. Αλλ’ όταν υποχωρεί η Χάρη για να δοκιμαστεί ο άνθρωπος, τότε γίνονται όλα σαρκικά και πέφτει η ψυχή. Συ όμως τότε μη χάνεις την προθυμία σου, άλλα φώναζε διαρκώς την ευχή με βία,

με το ζόρι, με πόνο πολύ. «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Και πάλι και πολλές φορές, το ίδιο συνεχώς. Και σαν να ατενίζεις νοερά τον Χριστό να του λέγεις• «…Δόξα σοι, δόξα σοι, ο Θεός μου». Και υπομένοντας, πάλι θα έλθει η Χάρη, πάλι η χαρά. Όμως και πάλι ο πειρασμός και η λύπη, η ταραχή και τα νεύρα. Αλλά και πάλιν αγώνας, νίκη, ευχαριστία. Και αυτό γίνεται μέχρις ότου σιγά-σιγά καθαρίζεσαι από τα πάθη και γίνεσαι πνευματικός…

Η άσκηση, παιδί μου, θέλει στερήσεις. Θέλει αγώνα και κόπο πολύ. Θέλει να φωνάζεις μέρα και νύκτα στον Χριστό. Θέλει υπομονή σε όλους τους πειρασμούς και τις θλίψεις. Θέλει να πνίξεις θυμό και επιθυμία.

Θα κουρασθείς πολύ, μέχρι να καταλάβεις ότι προσευχή χωρίς προσοχή και νήψη είναι χάσιμο χρόνου· κόπος χωρίς πληρωμή. Πρέπει σε όλες τις αισθήσεις μέσα έξω να βάλεις άγρυπνο φύλακα την προσοχή διότι χωρίς αυτήν ο νους και οι δυνάμεις της ψυχής διαχέονται στα μάταια και συνήθη, σαν το άχρηστο νερό που τρέχει στους δρόμους. Ποτέ κανένας δεν βρήκε προσευχή χωρίς προσοχή και νήψη. Κανένας ποτέ δεν αξιώθηκε να ανεβεί προς τα άνω χωρίς πρώτα να καταφρονήσει τα κάτω

(«Έκφρασις Μοναχικής εμπειρίας», εκδ, Ι.Μ.Φιλοθέου, Άγ. Όρος-αποσπάσματα σε νεοελληνική απόδοση)

Η αναχώρηση της Θείας Χάρις - Άγιος Ιωσήφ Ησυχαστής

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής διηγείται τον τρομερό πόλεμο που είχε με τους ...

Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής (1897-1959) | Official Video

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού: «Εἶναι ἡ πάλη νοερά καί δέν εἶναι εὔκολον νά τούς διακρίνῃ κανείς»

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού:   «Πλήν ὅμως ὑπομένων τάς δοκιμασίας σου τόσην χάριν θά λάβῃς κατ’ ἄντικρυς, ἀναλογίᾳ τῶν πειρασμῶν, ὅπου μέτρον δέν ἔχει» Επιμέλεια σύνταξη...

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού:   «Δέν δύνασαι νά ἀποφύγῃς τήν πλάνην. Ἡ χάρις ζητεῖ νά σταθῇ, ἀλλ᾽ ἐπειδή ἀκόμη ἐμπράκτως δέν ἔχεις βρῇ τήν ἀλήθειαν, κατ᾿ ἀνάγκην πρέπει ν...

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού

Μηχανισμός της Θέωσης: Ησυχαστική Θεολογία του Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού:   «Κυττάζει, ποῦθεν ρέπει ἡ ὄρεξις τῆς ψυχῆς, καί ποίῳ τρόπῳ τήν βοηθεῖ ὁ Θεός καί εὐθύς μηχανᾶται καί ἐκεῖνος τά ὅμοια.»

Μηχανισμός της Θέωσης: Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Να γνωρίσεις τον εαυτό...

Μηχανισμός της Θέωσης: Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Να γνωρίσεις τον εαυτό...:   Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Να γνωρίσεις τον εαυτό σου, ποιός είσαι εικόνα άρθρου: Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής: Να γνωρίσεις τον εαυτό σου,...

Θείας Χάριτος Εμπειρίες, Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής ΑΠΟ ΔΙΑΚΟ0ΝΗΜΑ

 

Συνέχεια από (9)

(+Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού)

9. Ο παπα-Δανιήλ, ήσυχαστής και πνευματικός.

Εις το κάθισμα του Αγίου Πέτρου του Αθωνίτου ήτο τότε κάποιος πνευματικός και σ’ αυτόν πήγαιναν και τους παρηγορούσε. Ήτο πολύ βιαστής και είχεν ακρίβεια εις τον βίον του. Απ’ αυτόν πήραν και το τυπικόν αυτό, που κράτησαν μέχρι τέλους. Νήστευε κάθε ημέραν και αγρυπνούσε έως τα μεσάνυκτα και μετά λειτουργούσε με πολλήν κατάνυξιν και προσοχήν. Εις την Λειτουργίαν του δεν δεχόταν κανέναν άλλον σχεδόν, ούτε και ήτο εύκολον να βρεθή κανένας εις την ώραν αυτήν. Ο Γέροντας όμως με τον πατέρα Αρσένιον πήγαιναν τακτικά, και επειδή δεχόταν τους λογισμούς τους και διεπίστωσε την διάθεσιν και την ζωήν τους, τους επέτρεπε να πηγαίνουν εις την Λειτουργίαν. Εις την Λειτουργίαν του αργούσε πολύ, γιατί έλεγε τας ευχάς με πολλήν κατανόησιν και ακρίβειαν και χωρίς δάκρυα ποτέ δεν λειτουργούσε. Πολλάκις διέκοπτε την συνέχειαν για κάμποσον από την πολλήν κατάνυξιν και τα δάκρυα. Ήτο δε πολύ σιωπηλός και σχεδόν, αν δεν τον ρωτούσες, δεν μιλούσε. Η πνευματική ζωή και η κατανυκτική Λειτουργία και η πεπειραμένη συμβουλή του μακαρίτη τούτου πνευματικού ήτο επόμενον να επιδράσουν εις τους Γεροντάδες, ώστε με μεγαλυτέραν ευκολίαν και προθυμίαν να πηγαίνουν συχνά· από τον Άγιον Βασίλειον που έμεναν, εις τον Άγιον Πέτρον που έμενε ο πνευματικός.

Όπως είπα και άλλοτε, κατά την περίοδον αυτήν της εις τον Άγιον Βασίλειον παραμονής του, ο Γέροντας υπέστη πολλούς πειρασμούς, κατ’ αρχάς από οκτώ έως δέκα έτη, αλλά και μεγάλας αντιλήψεις και παρηγοριάς ησθάνθη από την Χάριν του Θεού και με μεγάλην πίστιν και ζήλον ηγωνίσθη.

10. Θείας Χάριτος εμπειρίες.

Κάποτε, μας έλεγεν, από τους πολλούς πειρασμούς, την σωματικήν αδυναμίαν, την πτωχείαν, την καταφρόνησιν των ανθρώπων που τον φώναζαν πλανεμένον, είχε πολύ καταβληθή ηθικώς και βρισκόταν σε πολλήν σύγχυσιν και ακαταστασίαν λογισμών. Διότι ενίοτε η Χάρις κρύπτει την παρουσίαν Της, για να δοκιμασθή πραγματικά ο αγωνιστής. Έτσι ξεκίνησε να πάη εις τον πνευματικόν εις τον Άγιον Πέτρον νύκτα, κατά τας τρεις ή τέσσαρες η ώρα.

«Ήτο πανσέληνος, μας έλεγε, και είχα περάσει περίπου την μισήν απόστασιν, βάδιζα όμως πολύ αργά και ήμουν πολύ βαρυμένος που μου φαινόταν ότι είναι ζήτημα αν θα μπορέσω να φθάσω. Σε πολλά διαστήματα σταματούσα και πάλιν ξεκινούσα.

Σε ένα μέρος που είχα και πάλιν σταματήσει για να ξεκουρασθώ, σαν να άκουσα κάποιο κελάδημα ενός πουλιού και έστρεψα την προσοχήν μου. Ακροάσθηκα προσεκτικά και ακούω πάλιν να επαναλαμβάνεται ένα ωραιότατον και πρωτότυπον κελάδημα. Μου φάνηκε πως ήτο κοντά μου κάπου εκεί πιο μπροστά και βάδισα ολίγον να το πλησιάσω καλύτερα. Εκείνο επανελάμβανε πάλιν την φωνήν του, που μου φαινόταν όλο και περισσότερον γλυκύτερα και βάδισα ακόμη μπροστά, που νόμισα πως θα το ιδώ και σταμάτησα κοντά σε μια μεγάλη πέτρα που ήτο δίπλα εις τον δρόμον. Αυτό αμέσως άλλαξε την φωνήν του, που έγινε εκατονταπλασίως γλυκύτερα και μελωδική από πριν και ήλθα σε έκστασιν πλέον. Μου φάνηκε ότι βρέθηκα σε ένα ανηφορικό μέρος και βάδιζα σαν να ανέβαινα σε βουνό. Ήτο όμως το μέρος πολύ εξαίσιον και ομαλόν και πάλιν κίνησα με περισσοτέραν σπουδήν, γιατί νόμιζα ότι οπωσδήποτε θα το ιδώ. Όσο όμως προχωρούσα, τόσο μου φαινόταν πιο μπροστά και χωρίς να το καταλάβω ανέβηκα το μέρος εκείνο το ανηφορικόν. Δεν κοπίαζα όμως όταν βάδιζα, ούτε αισθανόμουν βάρος εις τον εαυτόν μου και μου φάνηκε ότι έφθασα εις το τέρμα, που ήτο σαν κορυφή και το κελάδημα ακουγόταν διαρκώς.

Μπροστά μου εκτεινόταν μια τεράστια πεδιάδα, που δεν ημπορούσα να την προσδιορίσω. Ήτο σαν θάλασσα γαληνότατη και γεμάτη φως, που ερχόταν από το κέντρον, όπου διεκρίνετο μία τεραστία πολιτεία και φαινόταν ότι από εκεί έβγαινε το φως, αλλά και η μελωδική εκείνη φωνή. Εγώ μη γνωρίζοντας ούτε πως βρέθηκα, ούτε τι ήτο αυτό, βάδιζα ασυναίσθητα προς τα εμπρός, που μου φαινόταν ότι ήτο ανατολικά, έχοντας σκοπόν να καταλάβω από που προέρχεται αυτή η γλυκύτατη ωδή. Όσο πλησίαζα φαινόταν τείχη υψηλά και έδειχναν ότι εκεί ήτο μεγάλη πόλις και από αυτήν έβγαινε το φως. Όταν πλησίασα κοντά με φόβον και έκπληξιν, εφάνη η είσοδος της πόλεως, μία τεραστία πόρτα που ήτο ανοικτή χωρίς να είναι κανένας εκεί. Πλησίασα καλά και στάθηκα μπροστά εις την τεραστίαν εκείνην είσοδον, αλλά δεν φαινόταν κανένας, ούτε εντός, ούτε έκτος που να μαρτυρή σημεία ζωής και παραμονής ανθρώπων, μόνον το πουλάκι που άκουγα από την αρχήν φαινόταν ότι ήτο μέσα εις την θαυμασίαν αυτήν πόλιν.

Όταν είδα ότι δεν είναι κανείς να με οδήγηση, μα ούτε και να με εμπόδιση, έκαμα τον σταυρόν μου και μπήκα από την θαυμαστήν και τεραστίαν εκείνην πόρταν. Όταν βρέθηκα εις το εσωτερικό, όλαι μου αι πρότερον εκπλήξεις και οι θαυμασμοί υπεχώρησαν εις το μεγαλείον εκείνο της όντως πόλεως του Θεού. Από τον θαυμασμόν μου δεν ημπορούσα να κινηθώ, μόνον έστρεφα το βλέμμα μου πότε εις το ένα και πότε εις το άλλο μέρος και εδόξαζα τα μεγαλεία του Θεού. Τότε ήλθεν εις τον νουν μου η περικοπή της θείας Αποκαλύψεως, όπου ο μακάριος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής περιγράφει την πόλιν του Θεού.

Όταν έβλεπα το τείχος εκείνο το φοβερόν, εθαύμαζα την τοσαύτην έκτασιν όπου εξετείνετο και την στιλπνότητα και στερεότητα της κατασκευής. Μα μήπως ημπορούσα ο δυστυχής να περιγράψω τα υπερφυσικά εκείνα πράγματα που ήσαν εκεί; Όπου να έστρεφα, εκείνο που έβλεπα με έφερνεν εις έκστασιν. Εις την μέσην ακριβώς και ψηλά εις το κενόν ήτο ένα είδος σαν τον χορόν που είναι εις τα μεγάλα καθολικά του Αγίου Όρους, κυκλικόν και πολύ μεγάλον, μα δεν απετελείτο από μέταλλον, όπως συνήθως, αλλά από πλήθος ωραιοτάτων και ωδικών πτηνών. Τόσον δε ωραία ήσαν εις τους χρωματισμούς και την θεωρίαν, που διερωτόμουν, άραγε να είναι αυτά πουλιά; Όταν κοίταζα προς αυτά, ανέβαιναν πιο ψηλά και κελαδούσαν όλα μελωδικότατα και αρμονικά τον ίδιον ύμνον και εις το μέσον τους ήτο σαν κέντρον το πουλάκι που άκουγα από την αρχήν. Δεν έλεγεν όμως αυτό το μέλος του ύμνου που έλεγαν τα πολλά, αλλά ένα άλλον είδος σαν χρόνον έκανε, όπως που κάνουν εις τους χορούς οι ισοκράτες, τόσον δε τυπώθηκε μέσα μου η φωνή του, που την θυμόμουν εις όλην μου την ζωήν.

Θαυμάζοντας πότε το μέγεθος της απέραντου εκείνης πόλεως και πότε τα ωραία εκείνα τείχη και υψηλά και άλλοτε την πολύχρωμον εκείνην σύνθεσιν του λαμπρότατου εκείνου δαπέδου, μου άρπαζε την προσοχήν το γλυκύτατον μέλος όπου έψαλαν τα αναρίθμητα εκείνα πουλάκια. Εκεί που εθαύμαζα όλα και απορούσα, πως δεν είναι εκεί κανένας άνθρωπος, σαν να άκουσα κάποιον κρότον ή μάλλον θόρυβον διερχομένων έξω από το τείχος. Έτρεξα αμέσως, γιατί νόμιζα ότι έπρεπε κάποιον να συναντήσω να μου εξηγήση όλα αυτά, μα δυστυχώς κανέναν δεν πρόλαβα, μόνον βρέθηκα έξω από το τείχος και βάδιζα όπως ανέβηκα για να κατεβώ. Δεν πήγαινα όμως από το ίδιο μέρος που ανέβηκα, γιατί έβλεπα άλλα πράγματα που δεν τα είχα ιδεί όταν ανέβαινα, άνθρωπον όμως δεν είδα κανέναν. Όταν πλησίασα εις το τέρμα εκείνης της κατωφερείας, είδα προς τα δεξιά σαν μια μεγάλην πεδιάδα καταπράσινην και με πολλά δροσερά δένδρα, που ήτο γεμάτη μικρά παιδάκια, άλλα μεγαλύτερα και άλλα μικρότερα, και έπαιζαν με πολλήν χαράν. Δεν τα πλησίασα όμως, ούτε και αυτά έδειξαν ενδιαφέρον για εμένα.

Βαδίζοντας προς τα εμπρός, όταν έφθασα εις την άκραν της πεδιάδος που μαρτυρούσε πως ήταν είσοδος, είδα να κάθεται υπό την σκιάν πανύψηλων δένδρων κάποιος ιεροπρεπής, που μέσα μου πληροφορούμουν ότι είναι ο πατριάρχης Αβραάμ. Όταν πλησίασα, πήγα κοντά του και του έβαλα μετάνοιαν και μου έδωσε ως ευλογίαν τρία κομματάκια άσπρο ψωμί, σαν τα δικά μας αντίδωρα και τα έσφιξα εις το χέρι μου θυμάμαι καλά. Όταν του έβαλα και πάλιν μετάνοιαν για να φύγω, με κοίταξε με καλοσύνην και στοργήν. Τότε μου φάνηκε ότι τελείωσε ο δρόμος μου και απορώντας πως βρέθηκα εδώ, ήλθα εις τον εαυτόν μου. Στάθηκα ακίνητος κάμποσην ώραν, μέχρις ότου συνέλθω και κατατοπισθώ τι μου συνέβη και το ένα μου χέρι το κρατούσα κλεισμένον σφικτά. Όταν θυμήθηκα γιατί το έσφιγγα, το άνοιξα μα δεν βρήκα τίποτα, μόνον και πάλιν συνέχισα να το κρατώ σφικτά. Όταν ήλθα καλά εις τας αισθήσεις μου, είδα ότι ήμουν ακουμπισμένος εις την πέτραν, όπως στάθηκα εις την αρχήν και η ώρα είχε προχωρήσει πολύ. Το κατάλαβα από το φεγγάρι, γιατί ενώ όταν στάθηκα εκεί δεν ήτο ακόμη ούτε εις το μεσουράνημα, τότε πλησίαζε εις την δύσιν. Κατόπιν γύρισα πίσω και δεν πήγα εις τον πνευματικόν».

Αυτό συνέβη εις την περίοδον των οχτώ ετών του σφοδρού εκείνου πολέμου της σαρκός και της διαμονής του εις τον Άγιον Βασίλειον. Εις την περίοδον αυτήν είδε και άλλες αξιοσημείωτες αντιλήψεις από την Χάριν του Θεού, όπου έκαμνε φιλότιμους αγώνας και κόπους χωρίς να υποχωρή, παρ’ όλα τα σκώμματα των ανθρώπων και την σφοδρότητα των πειρασμών. Εις την περίοδον αυτήν και εις διάστημα, αγνοώ πόσον, από την εις Αγιον Βασίλειον διαμονήν του, συνέβη πάλιν το εξής.

«Άγωνιζόμεθα, μας έλεγε, πολύ εις την ακτημοσύνην, για να έχωμεν αμεριμνία και να ησυχάζωμεν, αλλά και διότι φεύγαμεν από τόπον σε τόπον. Ήθελα να πείσω τον εαυτόν μου ότι κάπου ημπορούσα να συναντήσω κάποιον που θα με παρηγορούσε και από την επιθυμίαν μου άφηνα την φαντασίαν μου να πιστεύη ότι κάπου θα έβλεπα τους φημολογούμενους γυμνούς ασκητάς. Όταν συνέβαινε να καθίσωμεν εις τας καλύβας μας πάλιν, δεν δουλεύαμε, για να έχωμεν αμεριμνία και έτσι λυώσανε τα ρούχα μας και φτωχύναμεν πολύ. Στα Μοναστήρια, όταν ζητούσαμεν μας έδιναν, αλλά αποφεύγαμεν να πηγαίνωμεν εκεί που είναι πολλοί. Προσπαθούσαμεν να μη αμβλύνωμεν την πρώτην ζέσιν και ορμήν και αφήναμεν όλην μας την πίστιν εις τον Θεόν. Όσοι μας έβλεπαν, μας είχαν για τρελλούς. Και δεν ήτο και τούτο μικρά πληγή και μάλιστα σε περιστάσεις που ο άνθρωπος έχει ανάγκην ολίγης παρηγοριάς από τον πλησίον του. Η αδυναμία από την υπερβολικήν νηστείαν, το λιπαρόν και άπλυτον σχήμα, τα καταξεσχισμένα παλιόρασα μάς έδιναν μίαν εμφάνισιν αποκρουστικήν και όποιος μας έβλεπε ψιθύριζε, “να οι πλανεμένοι”.

Θείας Χάριτος Εμπειρίες, Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής (11)

 

(+Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού)

Όταν η Χάρις του Θεού βοηθά, ο άνθρωπος δεν υπολογίζει όλα τούτα, αλλά καμμιά φορά κρύπτει την παρουσίαν Της, “τίς οιδε”,για να δοκιμάζεται η προαίρεσις του άνθρωπου, και τότε φαίνεται όλη η πικρία των πειρασμών. Σε μια τέτοια κατάστασιν ειχα φθάσει τότε και η απόγνωσις με κτυπούσε με όλην της την ισχύν. Η μόνη παρηγοριά ήτο η ευχή και τα δάκρυα. Όταν πνιγόμουν πολύ, καθόμουν περίλυπος και έκλαιγα έως ότου ευρω παρηγορίαν. Μια βραδιά που ήμουν πολύ βαρυμένος και αναποφάσιστος, κάθισα στενάζοντας να είπω την ευχήν. Όταν η δύναμις της υπομονής εξαντληθή, όσον και αν αυτοπαρηγορηθή ο άνθρωπος δεν έχει αποτέλεσμα. Όταν το βάρος είναι υπερφυσικόν, μόνον η δυναμις του Θεού μπορεί να το διάλυση. Ο άνθρωπος αφ’ εαυτού του τίποτα δεν είναι. Έσκυψα την κεφαλήν μου όπως κάθισα και έλεγα με παράπονον την ευχήν. Δεν θυμάμαι πόσον πρόλαβα να είπω και έξαφνα γέμισα μέσα μου φως και γέμισε με πολλήν αγάπην η καρδία μου και όσο πρόβαινε,γινόταν περισσότερον, μέχρι που βγήκα από τον εαυτόν μου. Βρέθηκα βαδίζοντας προς ανατολάς και μπροστά μου ήταν μια μεγάλη πεδιάδα ολόλευκη και φωτεινή. Αφού εβάδισα αρκετά και δεν φαινόταν κανένα σημείον ορίζοντος ή άλλου τινός, άρχισα να δειλιώ, πως βρέθηκα έτσι και που πρόκειται να πάω και κοίταζα με ενδιαφέρον να μπορέσω να προσανατολισθώ και διαρκώς απορούσα. Τότε σαν να διέκρινα σε κάμποσην απόστασιν ένα είδος σαν κοιλότητα του τόπου και υπέλαβα ότι κάτι θα είναι εκεί και χωρίς να σταματήσω καθόλου βάδισα προς τα εκεί. Μόλις πλησίασα,άκουσα να βγαίνουν από μέσα ομιλίες και πήρα θάρρος και βάδιζα πιο σύντομα. Όταν πλησίασα τελείως κοντά, είδα ότι ήτο ένα είδος καταβόθρας , όπως εις τας μεγάλας πόλεις, εις τας υπογείους σύραγγας, πλην όμως πολύ μεγάλη και καμωμένη με πολλήν τέχνην.

Δεν πρόλαβα καλά να περιεργασθώ και βλέπω να άνεβαίνη κάποιος αξιωματικός,που μαρτυρούσε ότι ειχε μεγάλην εξουσίαν. “Ορίστε, πάτερ”, μου λέγει, “εδώ να προσκυνήσετε· καλά κάματε που ήλθατε εδώ”. Και γυρίζοντας πίσω τον ακολούθησα και εγώ κατεβαίνοντας τα ωραία εκείνα σκαλοπάτια. Όταν εφθάσαμεν εις το δάπεδο, φαινόταν ότι ήτο νάρθηκας μεγαλοπρεπούς ναού, με ωραιότατα και πολύτιμα στασίδια και σε κάθε ένα εκάθετο ένας νέος αξιωματικός. Θυμάμαι όμως ότι τον εαυτόν μου τον έβλεπα με τα παλιόρουχά μου και τον σκούφον, όπως ήμουν πάντοτε. Μόλις με είδαν εκείνοι οι ωραιότατοι νέοι σηκώθηκαν και κάθε ένας με παρακαλούσε να καθίσω εις το στασίδι του, από δε το βάθος του ναού ακουόταν ένας γλυκύτατος ύμνος και μου φάνηκε ότι απευθυνόταν εις την Παναγία μας. Εγώ από την συστολήν μου και την έκστασιν όπου είχα, παρεκάλεσα να με αφήσουν να καθίσω κάτω σε μίαν γωνίαν και να ακούω την ωραίαν εκείνην φωνήν. Όταν τελείωσε ο ύμνος, ήλθεν εκείνος ο αξιωματικός που με κατέβασε εξ αρχής και με εφώναξε να πάω μέσα να προσκυνήσω τον ναόν. Τον ακολούθησα με θάμβος και προσοχήν και περάσαμεν από το μέσον των νεωτάτων εκείνων αξιωματικών και μπήκαμεν εις τον κυρίως ναόν,τον οποίον πρωτύτερα δεν ημπορούσα να ιδώ. Τόσον εκστατικόν ήτο το μεγαλείον και η ευπρέπεια του τεραστίου εκείνου ναού, που αν δεν με τραβούσε ο λαμπρός εκείνος οδηγός, δεν θα ημπορούσα να κινηθώ.

Την περισσοτέραν όμως προσοχήν μου έστρεψα εις το εξαίσιον και ακατανόητον γιά μένα τέμπλο του ναού, όπου ήσαν δύο μεγάλες και επιβλητικές εικόνες του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και της Παναγίας Αυτού Μητρός· η μεν δεξιά και η άλλη αριστερά , όπως συνηθίζεται. Όταν κοίταξα, καθώς ειχα όλως αιχμαλωτισθή, έβλεπα ότι δεν είναι εικόνες, αλλά σαν να ήσαν οι ίδιοι και πάλιν μου φαινόταν για εικόνες. Όταν με ένυξε ο οδηγός μου και πλησιάσαμεν κοντά και προσκυνήσαμεν, αυτός πρώτον την εικόνα του Δεσπότου μας Χριστού και έπειτα την Κυρίαν μας Δέσποιναν, δεν θυμάμαι όμως αν πρόλαβα και χαιρέτησα εγώ. Τότε ο οδηγός μου, που φαινόταν ότι είχε πολλήν οικειότητα, με ένα ύφος παρακλητικόν και με φωνήν πολύ καθαράν, που την θυμάμαι σαν τώρα, είπε προς την εικόνα της Κυρίας μας: “Δέσποινα του κόσμου, δείξε την δόξαν σου εις τον δούλόν σου, να μη καταποθή από την απόγνωσιν”. Τότε,τι να ειπω ο ευτελής -και όταν το έλεγεν έκλαιγε πολύ-η παναγία εκείνη μορφή της Θεομήτορος έλαμψεν όπως ο ήλιος και είδα πλέον,όχι σαν εικόνα, αλλά ζωντανήν και ολόσωμον κατά την δύναμη της θνητότητός μου την Κυρίαν του παντός και Βασίλισσαν, βαστάζουσαν εις τα γόνατα Της το προαιώνιον Βρέφος, τον Κύριόν μας Ιησούν Χριστόν, πλήρη Χάριτος και μεγαλείου. Εις το διάστημα αυτό επεκράτησε πολλή σιγή και γαλήνη από το εκκλησίασμα που αποτελείτο όλο από ωραιότατους νέους, και που φαίνεται ότι αυτοί έψαλαν πρωτύτερα τον θεομητορικόν ύμνον.

Εγώ μόλις ειδα μέχρις ενός σημείου την θεοπρεπή εκείνην δόξαν της Κυρίας μας, δεν μπόρεσα να σταθώ άλλο, αλλ’ έπεσα κάτω εις το δάπεδον και άρχισα να κλαίω ψιθυρίζοντας: “Δέσποινα μου, Δέσποινα μου, μη εγκαταλίπης με”. Τότε ήκουσα την μακαρίαν εκείνην φωνήν και μελισταγή και πάσης παρηγοριάς υπερτέραν να λέγη εις τον οδηγόν μου: “Πάρε τον τώρα εις τον τόπο του να αγωνίζεται και ας έχει την ελπίδα του σε μένα”. Τότε αισθάνθηκα ότι με ένυξε κάποιος εις τον ώμον και δοκιμάζοντας να σηκωθώ, βρέθηκα εις τον τόπον μου που καθόμουν από την αρχήν και έλεγα την ευχήν και ήτο το πρόσωπόν μου βρεγμένον από δάκρυα. Από τότε και ύστερα,τόσην εύλάβειαν και άγάπην αισθανόμουν εις την Δέσποινάν μας, που μόνον το πανάγιόν της όνομα να ήκουα, σκιρτούσε η καρδία μου. Από τότε και ύστερα επεδεινώθη ο πόλεμος του ύπνου και της σαρκός». «Βλέπετε;», μας έλεγε,«κάθε φορά που ο άνθρωπος λαμβάνει μίαν προσθήκην παρηγοριάς και προαγωγής εις το πνευματικό μέρος, τον διαδέχονται και σφοδρότεροι πειρασμοί».

 

π.Νικόλαος Μανώλης, Πώς γίνεται η ευλογημένη προσευχή; ΜΕΡΟΣ Η΄

†π. Νικόλαος Μανώλης - Πώς γίνεται η ευλογημένη προσευχή (Μέρος Α΄)

«Πορεία προς τον ουρανό – Στα χνάρια του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού και Σπηλαιώτου (1897- 1959)»

 

Ο Γέροντας Ιωσήφ είναι ο θεοδίδακτος ανανεωτής και συνεχιστής της ησυχαστικής παραδόσεως του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και όλης της χορείας των Νηπτικών Πατέρων, σε μια εποχή μάλιστα που η ησυχαστική παράδοση στο Άγιον Όρος είχε σιγήσει. Οπως αναφέρει ο Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης, νεαρό καλογέρι τότε, απέφευγε να συνομιλεί με τους άλλους Αγιορεῖτες πατέρες γιατί θα τον δηλητηρίαζαν. «Πως; Με το να μου πουν ότι ο Γέροντάς μου είναι πλανεμένος, ότι δεν βαδίζει καλά, ότι δεν ζη όπως όλοι οι άλλοι Αγιορείτες πατέρες. Διότι τότε η πλειονότητα των πατέρων θεωρούσαν την νήψι και την Νοερά προσευχή επικίνδυνα πράγματα, ταυτόσημα με την πλάνη. Με τέτοια λόγια θα χαλούσαν μέσα μου την πίστι και την εμπιστοσύνη στον Γέροντα από τον πόλεμο των λογισμών» (σ. 348). Μήπως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται; Μήπως δεν υπάρχουν και σήμερα ζηλωτές στο Αγιον Ορος που αμφισβητούν τους συγχρόνους αγίους Γέροντες, που έχουν καταξιωθεί στην συνείδηση του λαού μας ο οποίος και επικαλείται ταπεινά την πρεσβεία τους;

«Πορεία προς τον ουρανό – Στα χνάρια του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού και Σπηλαιώτου (1897- 1959)»

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Σταύρου Τρικαλιώτη

Με δέος, συστολή και επίγνωση της προσωπικής μου αδυναμίας τολμώ σήμερα να παρουσιάσω στη αγάπη σας ένα καινούργιο βιβλίο, που πιστεύω πως θα γίνει πνευματικό εντρύφημα χιλιάδων ψυχών της γενεάς «των ζητούντων τον Κύριον». Πρόκειται για το βιβλίο που πρόσφατα εκδόθηκε με τον τίτλο: «Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΜΟΥ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΠΗΛΑΙΩΤΗΣ» του Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου, Έκδοσις Ιερᾶς Μονής Αγίου Αντωνίου Αριζόνας Η.Π.Α. 2008.

Οπως αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος, υπήρχαν «πλήθος από προφορικές και γραπτές διδαχές, συμβουλές, υποδείξεις και πατρικές νουθεσίες του πατρός Εφραίμ του Φιλοθεΐτου, που έχουν ως αναφορά την υποδειγματική ζωή του οσίου Γέροντός του, δηλαδή του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστοῦ και Σπηλαιώτου».

Η προσφορά του αιδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου π. Στεφάνου έγκειται στο γεγονός ότι «οι πολύτιμες αυτές αγιοπνευματικές αναφορές του πατρός Εφραίμ (Φιλοθεΐτου) στον όσιο Γέροντά του συνελέγησαν (από τον ίδιο) με ιδιαίτερη προσοχή στο βιβλίο αυτό, για να γνωρίσει το πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας τον μεγάλο ησυχαστή του 20ου αιώνος, τον θεόπτη, τον ασκητή, τον απλανή εργάτη της νοεράς προσευχής και τον αναβιωτή της Παλαμικής παραδόσεως» (σ. 9-10). Ο π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος για δύομισυ χρόνια κοπίασε και αναλώθηκε για να διαμορφώσει, να συνδέσει και να επιμεληθεί κείμενα εμπειρικά που μας διέσωσε η αγάπη του Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου. Τους ευχαριστούμε και τους δύο για την πνευματική αυτή προσφορά τους.

Φρονώ ότι το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει ένα σύγχρονο αγιορείτικο γεροντικό, χρησιμότατο στην πνευματική πορεία τόσο των μοναχών, όσο και των λαϊκών. Δεν είναι ένα βιβλίο θεωρητικό, διανοητικό, αλλά ένα βιβλίο που μας διασώζει καταγεγραμμένες πνευματικές εμπειρίες του Γέροντος Ιωσήφ του ησυχαστού, αλλά και πνευματικές εμπειρίες που είχαν όσοι συνδέθηκαν πνευματικά μαζί του, όπως ο Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης, ο παπα- Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, ο πρώτος συνασκητής του ο Γερο- Αρσένιος, ο παπα-Χαράλαμπος ο μετέπειτα ηγούμενος της Μονής Διονυσίου του Αγίου Ορους και πολλοί άλλοι, οι οποίοι αξιώθηκαν υψηλών πνευματικών καταστάσεων χάρις στην καθοδήγηση και προσευχή του Γέροντός τους Ιωσήφ του ησυχαστού, αλλά και στην άκρα υπακοή, αγάπη και ευλάβεια που επέδειξαν στο πρόσωπο του Γέροντά τους.

Στις μέρες μας έχουμε κουρασθεί και έχουμε στεγνώσει από τη στείρα ακαδημαϊκή θεολογία, τη θεολογία των σαλονιών και της θολοκουλτούρας και σαν τα διψασμένα ελάφια αναζητούμε τη γνήσια θεολογία, που είναι καρπός της ερήμου, της ασκήσεως, της υπακοής και της προσευχής. Μια τέτοια θεολογία μας προσφέρει ο Γέροντας Ιωσήφ, στο από καιρό εκδοθέν βιβλίο υπό του Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτου: « Εκφρασις μοναχικής εμπειρίας» (1979) -που αποτελεί μια πολύτιμη συλλογή επιστολών του Γέροντος «προς μοναστάς και κοσμικούς»-, όσο και στο παρόν πόνημα που παρουσιάζουμε. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος Βλάχος έχει γράψει σχετικά με τον Γέροντα Ιωσήφ: « Η πραγματική Ορθόδοξη Θεολογία είναι εμπειρία, είναι γνώση του Θεού που δίδεται σε εκείνον του οποίου η καρδιά και ο νους έχουν καθαρθεί και φωτισθεί. Θεολόγοι κατά την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, είναι “οι διαβεβηκότες εν θεωρία“, και κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο είναι κυρίως οι θεόπτες. Στην Καινή Διαθήκη η θεολογία ταυτίζεται με την Προφητεία και ο θεολόγος με τον Προφήτη, ο οποίος δέχεται τον δοξασμό, μετέχει δηλαδή της δόξης του Θεού. Με αυτήν την έννοια ο αείμνηστος γέροντας Ιωσήφ, όπως φαίνεται στο βιβλίο αυτό που σχολιάζουμε (εννοεί την «ΕΚΦΡΑΣΙ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ» που προαναφέραμε), είναι ένας θεολόγος, που γνωρίζει τον Θεό εξ εμπειρίας και οδηγεί απλανώς τους ανθρώπους σε αυτήν την γνώση, που ταυτόχρονα είναι κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό» (πηγή Διαδύκτιο: htp://www.parembasis.gr, Μάρτιος 2000).

Ο Γέροντας Ιωσήφ είναι ο θεοδίδακτος ανανεωτής και συνεχιστής της ησυχαστικής παραδόσεως του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και όλης της χορείας των Νηπτικών Πατέρων, σε μια εποχή μάλιστα που η ησυχαστική παράδοση στο Αγιον Όρος είχε σιγήσει. Οπως αναφέρει ο Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης, νεαρό καλογέρι τότε, απέφευγε να συνομιλεί με τους άλλους Αγιορεῖτες πατέρες γιατί θα τον δηλητηρίαζαν. «Πως; Με το να μου πουν ότι ο Γέροντάς μου είναι πλανεμένος, ότι δεν βαδίζει καλά, ότι δεν ζη όπως όλοι οι άλλοι Αγιορεῖτες πατέρες. Διότι τότε η πλειονότητα των πατέρων θεωρούσαν την νήψι και την Νοερά προσευχή επικίνδυνα πράγματα, ταυτόσημα με την πλάνη. Με τέτοια λόγια θα χαλούσαν μέσα μου την πίστι και την εμπιστοσύνη στον Γέροντα από τον πόλεμο των λογισμών» (σ. 348). Μήπως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται; Μήπως δεν υπάρχουν και σήμερα ζηλωτές στο Αγιον Ορος που αμφισβητούν τους συγχρόνους αγίους Γέροντες, που έχουν καταξιωθεί στην συνείδηση του λαού μας ο οποίος και επικαλείται ταπεινά την πρεσβεία τους;

Πνευματική ζωή δίχως πνευματικό καθοδηγητή δεν γίνεται. Γ αὐτό, τον πρώτο καιρό που πήγε στο Αγιον Ορος ο Γέροντας Ιωσήφ μαζί με τον συνασκητή του π. Αρσένιο: «από τα τέλη του Φθινοπώρου του 1929 μέχρι τα μέσα του 1930 περιπλανώντο άοικοι, άστεγοι, ακτήμονες, σαν τους αρχαίους “βοσκούς”. Σπιθαμή προς σπιθαμή έψαχναν όλα τα καλύβια, όλες τις σπηλιές, όλες τις χαράδρες του Αγίου Ορους, στην προσπάθειά τους να βρουν όσα περισσότερα ψήγματα μπορούσαν από την ησυχαστική παράδοσι. Είναι αλήθεια, όμως, ότι η παλιά ζύμη είχε σχεδόν εξαφανισθή και γι αὐτό πολύ θλιβόταν ο Γέροντας Ιωσήφ. Υπῆρχαν βέβαια αρκετοί αγωνιστές, αλλά δεν είχαν το χάρισμα της πνευματικής νηπτικής καθοδηγήσεως» (σ. 93).

Εδώ ταιριάζουν απόλυτα τα λόγια του υμνογράφου των αναβαθμών: «Τοις ερημικοίς άπαυστος (=ακατάπαυστος) ο θείος πόθος εγγίνεται (=γεννιέται), κόσμου ούσι του ματαίου εκτός». Και πράγματι ο νεαρός Φραγκίσκος γεννημένος στην Πάρο το 1897 δεν έμεινε για πολύ στον μάταιο αυτό κόσμο. Η ενάρετη μητέρα του με θεία οπτασία πληροφορείται ότι ο γιος της δεν θα είναι για πολύ ακόμα κοντά της. Η Βουλή του Θεού τον προόριζε για άλλα πράγματα. Παραμένει μέχρι να γίνει έφηβος στην οικογένειά του και στα δεκαοκτώ του τον βρίσκουμε στον Πειραιά εργαζόμενο μέχρι να στρατευθεί στο πολεμικό ναυτικό. Απολυόμενος ασχολείται με το εμπόριο ως μικροπωλητής με κέντρο την Αθήνα.

Ο νεαρός Φραγκίσκος μελετά βίους αγίων από το “Νέον Εκλόγιον” του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου και πυρπολούμενος από θείο έρωτα αποφασίζει να γίνει μοναχός. Αξιώθηκε μάλιστα και θείου οράματος, με το οποίο τον καλούσε ο Θεός στην νέα του ζωή.

Μετά από πολλές περιπέτειες καταλήγει στο Αγιον Ορος σε ηλικία εικοσιτεσσάρων ετών. Παραμένει για λίγο καιρό κοντά στη συνοδεία του Γέροντος Δανιήλ «και στη συνέχεια έζησε ως ερημίτης μέσα σε σπηλιές , με αυστηρή νηστεία, αγρυπνία, πτωχεία και αδιάλειπτη προφορική προσευχή. Υστερα από δύο χρόνια σκληρών παλαισμάτων και κακοπαθειών και αφού έλαβε ουρανόθεν και υπερφυώς την Νοερά και καρδιακή προσευχή, δίκην απαλής αύρας, προερχομένης από το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως στη κορυφή του Αθωνα, συνεδέθη μετά του γέροντος Αρσενίου, με τον οποίον παρέμειναν αχώριστοι μέχρι την οσιακή κοίμησί του» (σ. 7).

Κατόπιν, γνωρίζεται με τον φημισμένο παπα-Δανιήλ -έγκλειστο άσκητή, λίαν σιωπηλό, και εφ ὅρου ζωής λειτουργό, από τον οποίο και έλαβε την ευλογημένη παράδοση της συνεχούς θείας μεταλήψεως. Αυτός ο Γέροντας «τόση χάρι βίωνε, ώστε όταν τελείωνε έπρεπε να περάση μια ώρα για να συνέλθη από τη Χάρι της θείας ιερουργίας. Και μόλις συνερχόταν, αμέσως πήγαινε στο κελλί του, για να συνεχίση και εκεί τα δάκρυα ώρες ολόκληρες». Σ αὐτόν τον αγιασμένο ησυχαστή εξομολογούντο οι δύο υποτακτικοί. Γνώριζε μάλιστα με κάθε λεπτομέρεια και ακρίβεια τα κρυπτά των καρδιών τους «γι αὐτό και ο παπα-Δανιήλ έμπαινε κατευθείαν στην ουσία του προβλήματος και τους έδινε τις απαραίτητες συμβουλές» (σ. 66). Από αυτόν τον Γέροντα πήρε το πρόγραμμα και την τάξη ο Γέρων Ιωσήφ, το οποίο και παρέδωσε αργότερα στους υποτακτικούς του και εκείνοι με τη σειρά τους στις πολυάριθμες συνοδείες τους εντός και εκτός του Αγίου Ορους και της Ελλάδας.

Ο Γέροντας υπήρξε καταπληκτικός βιαστής στην αναζήτηση και κατάκτηση της θείας αγάπης. Γι αὐτό και πλέοντας στο πέλαγος της θείας αγάπης αναφωνούσε: «Παύσον γλυκεία ΑΓΑΠΗ, τα ύδατα της Σης Χάριτος, ότι αι αρμονίαι των μελών μου διελύθησαν» (σ. 8). Ολα τα παραπάνω δεν υπήρξαν τυχαίες συμπτώσεις για τον Γέροντα. Διεξήγαγε μακροχρόνιους αιματηρούς αγώνες με τους δαίμονες. Αγρυπνοῦσε οκτώ με δέκα ώρες καθημερινά. Ζούσε με αυστηρότατη νηστεία, εγκράτεια και ακτημοσύνη, αγόγγυστη υπομονή. Εκανε απόλυτη υπακοή στον μετέπειτα απλούν Γέροντά του Εφραίμ τον βαρελά, καθώς και στον συμμοναστή του Γέροντος Εφραίμ του Βαρελά Γερο- Ιωσήφ. «Με όλες του τις δυνάμεις δόθηκε ο Φραγκίσκος στην μακαρία υπακοή, κάνοντας ο,τι μπορούσε, μ ὅλη του την καρδιά, για να τους αναπαύση. Αγάπησε τους Γεροντάδες του περισσότερο και από τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν έκανε υπακοή σαν αγγαρεία, αλλά με χαρά, που πηγάζει από αγάπη. Διότι όταν πραγματικά αγαπάς κάποιον, τότες αυθόρμητα κάνεις ο,τι μπορείς για να τον αναπαύσης» (σ. 72). Οι δύο συνασκητές, ο Φραγκίσκος και ο π. Αρσένιος ζούσαν σαν άγγελοι κοντά στα δύο γεροντάκια. « Ετοίμαζαν το φαγητό, καθάριζαν το σπίτι και έκαναν ο,τι χρειάζονταν με χαρά και αγάπη. (…) Τόση αγάπη είχαν στα γεροντάκια που τα χείλη τους έσταζαν μέλι. Ούτε πραγματικά παιδιά τους να ήταν» (…) «Και δεν άργησαν να δουν τους καρπούς. Χάρις στην υπακοή, όπως ήταν φυσικό, βρήκαν πολύ άνεσι στην προσευχή» (…) «Και πράγματι, καθ ὅλη εκείνη την περίοδο, τα δάκρυά του (του Φραγκίσκου) έτρεχαν, έτρεχαν ασταμάτητα σαν ποτάμι. Και η καρδιά του φλεγόταν από την αγάπη του Θεού και του πνευματικού του πατρός» (σ. 74). Γι αὐτό και ο Γέροντας πάντοτε εκθείαζε την υπακοή και τη θεωρούσε ως τη μεγαλύτερη αρετή. Η ζωή των δύο συνασκητών ήταν μια ζωή σιωπής και προσευχής «εν τοις όρεσι και ταις οπαίς της γης» ( Εβρ. ια , 38). Εψαχναν να βρουν σπιθαμή προς σπιθαμή όλα τα σπήλαια και τα καλύβια της περιοχής των Κατουνακίων. Εκαναν μεγάλους αγώνες πάντοτε με την ευλογία του πνευματικού τους. Παράλληλα μελετούσαν καθημερινά τα ασκητικά συγγράμματα των Πατέρων, πρωτίστως την Αγία Γραφή, ιδίως την Καινή Διαθήκη και τους Ψαλμούς, καθώς και τους Βίους των αγίων «που ξεκουράζουν τον νου, γλυκαίνουν την καρδιά, εμπλουτίζουν την διάκρισι και διεγείρουν τον ζήλο για μεγαλύτερα ασκητικά κατορθώματα» (σ. 76). Ενα από τα γεραντάκια, ο Γερο- Ιωσήφ εκοιμήθη εν Κυρίω. Αργότερα, με πρόταση του Γέροντος Εφραίμ, ο Φραγκίσκος κείρεται μεγαλόσχημος μοναχός σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών (31η Αυγούστου 1925) και λαμβάνει το όνομα του μεταστάντος Γέροντος Ιωσήφ. Το 1928 οι δύο υποτακτικοί μετακομίζουν με το γέροντά τους για περισσότερη ησυχία στην Σκήτη του αγίου Βασιλείου, ώστε απερίσπαστα να καλλιεργήσουν την ευχούλα. Αναγκάστηκαν να κτίσουν από την αρχή τα κελλάκια τους με πολύ πενιχρά υλικά. «Σαν τα κοτέτσια ήταν (τα κελλιά τους) , όπου η πόρτα και το παράθυρο ήταν ένα και το αυτό. Αλλά η θέα από εκεί ήταν κάτι το εξαιρετικό» (σ. 86). Μετά την κοίμηση και του Γέροντος Εφραίμ οι δύο υποτακτικοί κληρονόμησαν ως εφόδιο και σκέπη την ευχή των Γεροντάδων τους. Ο Ιωσήφ σε ηλικία τριάντα δύο ετών έγινε κανονικός Γέροντας. Μετά την κοίμηση του Γέροντός τους Εφραίμ οι δύο υποτακτικοί επεδόθησαν σε ακόμα μεγαλύτερους αγώνες:νηστεία, αγρυπνία, προσευχή. Κύριο μέλημά τους η νοερά προσευχή. Το 1938 μετακομίζουν στις απόκρημνες σπηλιές της Μικράς Αγίας Αννης. Σ ἕνα από τα σπήλαια υπήρχε η Εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου. Εκεῖ διαμόρφωσαν τον χώρο, έκτισαν και μερικά κελλιά και παρέμειναν στο σπήλαιο αυτό έως το 1947. Το 1951 μεταφέρονται στην Νέα Σκήτη, στην καλύβη του Εύαγγελισμού της Θεοτόκου. Η αναχώρηση για την ουράνια πατρίδα του Γέροντος Ιωσήφ έγινε στις 15 Αυγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπως τον είχε πληροφορήσει ο ίδιος ο Θεός.

Δεν θα σταθούμε σε περισσότερα βιογραφικά-εξωτερικά στοιχεία για τη ζωή του Γέροντος Ιωσήφ, αλλά θα προσπαθήσουμε να δώσουμε με αδρές γραμμές μια πνευματική βιογραφία του Γέροντος, όσο αυτό είναι δυνατό. Αλλά πριν προχωρήσουμε, ας αφήσουμε τον Γέροντα Εφραίμ τον Φιλοθεΐτη να μας τον περιγράψει με γλαφυρό τρόπο: «Ήταν κοντός στο ανάστημα, με μέτρια σωματική διάπλασι και είχε μεγάλα, ειρηνικά, γαλανά μάτια. Τα πρώην καστανά μαλλιά του είχαν γίνει γκρίζα, αφού ήταν πενήντα ετών τότε. Παρ ὅτι που δεν φρόντιζε να χτενίζεται, να κόβη τα νύχια του, δηλαδή να περιποιείται το σώμα του, εν τούτοις η παρουσία του είχε μια παράξενη χάρι, κάτι το επιφανές και ένδοξο, που θα νόμιζε κανείς ότι πρόκειται για βασιλιά! Αφοῦ δεν πλενόταν ποτέ, μερικοί επισκέπτες περίμεναν να μυρίζη, αλλά τους έκανε εντύπωσι πως όχι μόνο δεν μύριζε, αλλά είχε και μια λεπτή ευωδία. Αυτό ήταν κάτι το υπερφυσικό, αφού πάντα δούλευε σκληρά και ίδρωνε πάρα πολύ. Το παρουσιαστικό του ήταν γλυκύτατο. Μόλις τον έβλεπες, γαλήνευες. Οπως ήταν το εξωτερικό του ειρηνικό, έτσι ήταν και το εσωτερικό του. Το πρόσωπό του ήταν ιλαρό» (σ. 226). Την ίδια αίσθηση αποκόμιζε κανείς όταν συναστρεφόταν τον μακαριστό Ιάκωβο Τσαλίκη, το ευώδες αυτό άνθος της θείας χάριτος. Ηταν γλυκύς και προσηνής πρός όλους. Δεν σου έκανε καρδιά να τον αποχωρισθείς. Φαινόταν ουράνιος, θείος, πραγματικά χαριτωμένος. Βλέπετε, τα γνωρίσματα της χάριτος είναι κοινά στους εκλεκτούς του Θεού.

Φανταστείτε τον Γέροντα Ιωσήφ, τον αυστηρό ασκητή, τον άνθρωπο που πάνω απ ὅλα αγαπούσε την ησυχία και την προσευχή να ομιλεί για χάρη των αδελφών. Ποιός άραγε δεν θα θελε να στέκεται και να τον ακούει; Να μια ωραία περιγραφή: «Στις διηγήσεις του ήταν χαριέστατος. Οταν μιλούσε, ήθελες συνεχώς να τον ακούς. Πάμπολλα μας έλεγε, διότι γνώριζε πολλούς παλαιούς μοναχούς. Ζωντανή παράδοσις. Θα μπορούσαμε να γράψουμε ένα νέο Γεροντικό». Και ο απώτερος σκοπός του: « Ετσι μας τόνωνε, μας δυνάμωνε, μας τόνωνε την πίστι και μας ετοίμαζε για την παλαίστρα των πνευματικών αγώνων» (σ. 298). Ως έμπειρος πνευματικός πατέρας παρακολουθούσε διακριτικά κάθε μέλος της συνοδείας. Ηξερε τον χαρακτήρα και τις δυνατότητες του καθενός. Τίποτε δεν του ξέφευγε. Σε άφηνε να φας τα μούτρα σου για να επέμβει έπειτα ως έμπειρος πνευματικός ιατρός και να βάλει το νυστέρι στην πληγή, για να βγάλει το απόστημα. Αν ήθελες να μείνεις στην συνοδεία του, έπρεπε να του κάνεις απόλυτη υπακοή. Αν δεν έχεις διάθεση να ακούσεις και να εφαρμόσεις κυρίως τις συμβουλές του ιατρού, τότε γιατί να έρθεις κοντά του. « Επειδή είχε περάσει και δοκιμάσει όλα τα ασκητικά παλαίσματα, ήξερε ακριβώς πως έλκεται και πως διατηρείται η θεία χάρις» (….) «Πέρασαν πολλοί και ωφελήθηκαν από τον Γέροντα, αλλά όλοι σχεδόν έφυγαν. Πέρασαν άνθρωποι γραμματισμένοι, με μεγάλες σπουδές και θέσεις, αλλά μόλις τους έβαζε ο Γέροντας μέσα στο καμίνι της υπακοής, παρά την προθυμία τους, έφευγαν. Κανένας δεν μπορούσε να μείνη κοντά στον Γέροντα, αν δεν ξέγραφε τον εαυτό του από τη ζωή, γι αὐτό και η συνοδεία του δεν έγινε ποτέ μεγάλη. Ελεγε χαρακτηριστικά: “Θέλω να κάνω μοναχό, αληθινό μοναχό! Οχι νερόβραστα πράγματα”. (σ. 183).

Η αλήθεια είναι πως ο Γέροντας είχε ένα πολύ αυστηρό τυπικό, γι αὐτό έπρεπε να δείξεις τέλεια αυταπάρνηση, αν ήθελες να παραμείνεις κοντά του. Αν όμως τα κατάφερνες και έμενες, τότε κέρδιζες πραγματικά τον Παράδεισο. Γι αὐτό ο π. Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης δεκαετίες αργότερα, όταν επισκέφθηκε τό εγκαταλελειμμένο εκκλησάκι του κελλιού του Γέροντος με φανερή συγκίνηση και ποταμούς δακρύων έλεγε στο συνοδό του: «Αιωνία του η μνήμη! Αιωνία του η μνήμη! Χορτάσαμε χάρι! Χορτάσαμε χάρι! Εδῶ επί τρία χρόνια κοντά στον Γέροντα Ιωσήφ ήπια νερό, από το νερό του παραδείσου» (σ. 182).

Για να χορτάσεις όμως χάρη, όπως ο Γέροντας Εφραίμ, έπρεπε να δώσεις αίμα για να λάβεις πνεύμα» κατά το πατερικό. Ο δρόμος τής μακαρίας ζωής των ησυχαστών δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά με αγκάθια. Είναι δρόμος αιματηρός. Ζωή μαρτυρική. Στην έρημο δεν έχεις τις παρηγοριές που προσφέρει ένα οργανωμένο κοινόβιο. Η λέξη άνεση είναι ξεγραμμένη από το λεξιλόγιο του ερημίτη. Για να έρθει η ουράνια παρηγοριά θα πρέπει να ξεχάσεις την ανθρώπινη.Το λιτό φαγητό τους ήταν ελαχιστότατο. Το νερό ανύπαρκτο. Ο,τι χρειάζονταν το κουβαλούσαν στην πλάτη τους από μακριά. Οι αχθοφορίες είχαν γίνει σχεδόν ο καθημερινός τους σύντροφος. Μαγειρεύανε έξω στο αγιάζι και τη βροχή. Ο αέρας να λυσσομανά, να σβήνει την φωτιά, να σκορπά τα ντεζερέδια στον κατήφορο. Και να είσαι και γριπιασμένος και να πρέπει να βγαίνεις στα βράχια και στον παγωμένο αέρα να πλένεις τα λιγοστά κι αυτά τσίγκινα πιατάκια. «Για τα πιάτα είχε ακόμη και μια άλλη πρωτότυπη τακτική υγιεινής ο Γέροντας. Μόλις τελειώναμε το γεύμα, ρίχναμε νερό μέσα σ αὐτά και το απόπλυμα, όποιο κι αν ήταν , κατόπιν το πίναμε» (σ. 256) . Από αποφάγια δεν πέταγαν τίποτε. Επρεπε όλα να φαγωθούν, ακόμα κι αν είχαν ξινίσει, κι αν είχαν σκουληκιάσει. Από έλλειψη νερού το πρόσωπό τους το έπλεναν με τα δάκρυά τους. Σκληρή ζωή θα πείτε. Αλλά να το συμπέρασμα: «Σαν τρωγλωδύτες ζούσαμε και όμως μας σκέπαζε ο Θεός και δεν καταλαβαίναμε την δυσκολία. Ηταν μαρτυρική η ζωή μας, αλλά τρισχαριτωμένη» (σ. 257). Η επιλογή του Γέροντος δεν ήταν αναγκαστική, αλλά συνειδητή. Ηθελε τον μοναχό απλό, λιτό, με ελάχιστα πράγματα, ακτήμονα. Η διδασκαλία του Γέροντος ήταν ότι : «όταν υστερήται κανείς και υπομένη, τότε έρχεται η ευλογία από τον Θεό».

Η άσκηση δεν περιοριζόταν μόνο στα εξωτερικά, που έχουν πραγματικά τη δυσκολία τους. Να πως περιγράφεται η άσκηση της προσευχής: «Συνήθως έκαναν Νοερά προσευχή όρθιοι, για να καταπολεμήσουν τον ύπνο για 7-8 ώρες, με απόλυτη συγκέντρωσι, ταπείνωσι και συντριβή βυθίζοντας το νου μέσα στην καρδιά. Κατόπιν άρχιζαν τις μετάνοιες, που ήσαν περίπου 3.500 για τον καθένα τους, και εάν έκανε κρύο και περισσότερες! Διότι σπανίως άναβαν σόμπα, για να μην τους πολεμά ο ύπνος. Μετά τις μετάνοιες ακολουθούσε ο απαραίτητος μοναχικός τους κανόνας με κομποσχοίνια» (σ. 67).

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Γέροντας η καλύτερα πτυχές της ζωής του Γέροντα μας γίνονται γνωστές μέσα από τις σχέσεις του με τους ανθρώπους, οι οποίοι και μας διασώζουν τις σχετικές πληροφορίες. Και οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι άλλοι από τους υποτακτικούς της συνοδείας του. Μια συνοδεία που ήταν συντονισμένη στους πνευματικούς σκοπούς που είχε βάλει ο Γέροντας. Μια συνοδεία ενωμένη και αγαπημένη, αν και ελάχιστα τα μέλη της επικοινωνούσαν μεταξύ τους προς αποφυγήν της αργολογίας. Ηταν όμως ενωμένη, διότι ήταν προσευχομένη, διότι η προσευχή και υπακοή στο πρόσωπο του Γέροντος τους διασφάλιζε. Στην ευλογημένη αυτή συντροφιά δεν υπήρχε χώρος για να εισχωρήσει ο διάβολος, διότι του έκοβαν κάθε δικαίωμα ακολουθώντας την πνευματική γραμμή που χάραζε η πείρα και η διακριτικότητα του Γέροντα.

Κύριο μέλημα, λοιπόν της ευλογημένης αυτής συνοδείας ήταν το έργο της προσευχής. Ολα κινούνταν γύρω από αυτόν τον άξονα. Και η άσκηση και η σιωπή και η εργασία και η κατ ἰδίαν μελέτη και η υπακοή απέβλεπαν στο πως η προσευχή και η ιδίως η άσκηση της Νοεράς προσευχής θα γινόταν με τον καλύτερο και πιο καρποφόρο τρόπο. Το ημερήσιο πρόγραμμα της συνοδείας το καθόριζε η καθημερινή πολύωρη αγρυπνία. Σηκωνόντουσαν με το ηλιοβασίλεμα και έπιναν μόνο ένα καφέ που τους βοηθούσε στο κόπο της αγρυπνίας. Οι ασθενέστεροι μπορούσαν να πάρουν ένα μικρό κέρασμα για περισσότερη τόνωσή τους. Ο Γέροντας και ο πατήρ Αρσένιος, ως παλαιότεροι, συνήθως έκαναν περισσότερη άσκηση και προσευχή, δίνοντας έτσι και το παράδειγμα στους νεωτέρους. Επαιρναν την ευχή του Γέροντα και χωρίς να ανταλλάξουν ούτε μία κουβέντα μεταξύ τους πήγαιναν στο κελλάκι τους.

Εδώ αξίζει να θυμηθούμε την προτροπή του Κυρίου μας: «συ δε όταν προσεύχη, είσελθε εις το ταμείόν σου, και κλείσας την θύραν σου πρόσευξαι τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αποδώσει σοι εν τω φανερώ» ( Ματθ. στ , 6). Εκεῖ, λοιπόν, στο «ταμείον» τους έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους στον Θεό: «μετά την έγερσι έπρεπε να προσέχουμε πολύ τις αισθήσεις μας, ώστε να προσφέρουμε την ”αφρόκρεμα” του νοός στην προσευχή. Ούτε συνομιλίες, ούτε μετεωρισμοί, ούτε τίποτα» (σ. 267). Ακολουθοῦσαν τη μέθοδο προσευχής που τους είχε διδάξει ο Γέροντας και έτσι έρχονταν σε κατάνυξη, συντριβή και μετάνοια και «αμέσως μετά την συντριβή και την ταπείνωσι της καρδίας άρχιζαν την ευχή» (σ. 268).

Ο Γέροντας ως πνευματικός στρατηγός έδινε το σύνθημα και η εργασία της προσευχής άρχιζε. Ο ίδιος έλεγε για τον εαυτό του: « Η νοερά προσευχή εις εμένα είναι όπως η τέχνη του καθενός, καθ ὅτι εργαζόμουν αυτήν τριανταέξ και επέκεινα χρόνια», δηλαδή σε όλη τη διάρκεια της μοναχικής του ζωής (σ. 269). Αλλά ίσως κάποιος απορήσει: γιατί τόση προσευχή και μάλιστα αγρυπνία, δεν φτάνει ένα απλό τρισάγιο, το πιστεύω η μερικές προσευχούλες που έχουν το προσευχητάρια η δικές μας αυτοσχέδιες προσευχές; Η αλήθεια είναι πως κάπου έχουμε χάσει τις ρίζες τις ορθόδοξης παράδοσης, επηρεασμένοι προφανώς από ένα δυτικό τρόπο πνευματικής ζωής ακόμα και στα πνευματικά. Ομως η αγιορείτικη αγρυπνία και μάλιστα αυτή η «εν γνώσει αγρυπνία» που γινόταν στα όρη και στις σπηλιές του Αγίου Ορους έχει άλλη χάρη και δίνει πλούσιους καρπούς: « Η εν γνώσει αγρυπνία μετά δακρύων, γεννά την ψυχική παράκλησι, γεμίζει την καρδιά από χαρά, κάνει τον νου ανάλαφρο, δίδοντας φτερά για να πετά στα νοητά ύψη και στις διάφορες θεωρίες, από τις οποίες πλουτίζει η ψυχή πλούτο κάλλους θείων γνώσεων. Εὰν όμως δεν αγρυπνή ο μοναχός, αλλά και κάθε χριστιανός, από αμέλεια και ακαταστασία, μένει στερημένος θεϊκής παρακλήσεως. Η καρδιά του είναι άδεια και κενή από χαρά, ο δε νους του σκοτισμένος και γεμάτος από βρώμικους λογισμούς. Το ανικανοποίητο αυτό της ψυχής από την Χάρι του Θεού, τον ωθεί στην κατάκρισι, στην αργολογία, στη ραθυμία, στην παρρησία, νομίζοντας ότι έτσι εκτονώνεται, ενώ δυστυχώς δηλητηριάζεται ψυχικά με άδηλα αποτελέσματα» (σ. 293).

Μια κυρία κάποτε μου εξομολογήθηκε ότι αργεί πολύ να την πάρει ο ύπνος το βράδυ και βρισκόταν σε κατάσταση αθυμίας και αμηχανίας. Τότε εγώ της συνέστησα να διαβάζει βιβλία της Εκκλησίας μας, να λέει την ευχή με το κομποσχοινάκι. Μετά από καιρό ήρθε και με ευχαρίστησε, γιατί γέμισε με τη χάρη του Θεού τις «κενές» βραδινές της ώρες και μάλιστα έκανε μια πολύ ειλικρινή και συνειδητοποιημένη εξομολόγηση.

Οι άνθρωποι σήμερα και ιδίως οι νέοι μας δεν «αγρυπνούν», αλλά ξενυχτούν και νομίζουν ότι ο μεταμεσονύκτιος αυτός διασκορπισμός θα τους προσφέρει ικανοποίηση στο εσωτερικό τους ανικανοποίητο. Οι νέοι μας σήμερα είναι οργισμένοι, τα «σπάνε» όχι μόνο στα νυχτερινά κέντρα, αλλά και στους δρόμους, στα οδοφράγματα και τις πορείες διαμαρτυρίας. Διανυκτερεύουν ως καταληψίες στα σχολεία σαν τα διανυκτερεύοντα φαρμακεία και οι ψυχούλες τους είναι ταραγμένες και άδειες. Ας τα σκεφτόμαστε αυτά τα παιδιά λέγοντας ένα Κύριε ελέησον και κάποτε κάποτε χύνοντας ένα δάκρυ. Δυστυχώς φέτος στην Αθήνα, αλλά και στις άλλες πόλεις θα ζήσουμε ματωμένα Χριστούγεννα. Ο Γέροντας Ιωσήφ με την παρρησία που έχει στο θρόνο του Θεού ας προσευχηθεί γι αὐτά τα παιδιά, για τους γονείς τους, για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία.

Αν χρωστάμε κάτι σήμερα οι νεοέλληνες στον Γέροντα Ιωσήφ, είναι κυρίως η προσφορά του στην ανανέωση και αναζωπύρωση της παραδόσεως περί Νοεράς καρδιακής προσευχής. Το καλύτερο προσωνύμιο για τον Γέροντα θα ήταν, νομίζω, ο Δάσκαλος της νοεράς προσευχής. Η καλλιέργεια της προσευχής του Ιησοῦ για μας τους αμυήτους φαντάζει κάτι απρόσιτο και απροσπέλαστο. Γι αὐτούς, όμως, που έζησαν κοντά στον Γέροντα ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής τους. Εφάρμοζαν λέγοντας το «Κύριε Ιησοῦ Χριστέ ελέησόν με» το παύλειο: «αδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α Θεσ. ε , 17). Ελεγαν την ευχή παντού και πάντοτε: στο ναό, στο κελλί, στο εργόχειρο, στις συχνές αχθοφορίες τους, παντού. Τηρούσαν με απόλυτη ακρίβεια την επιθυμία του Γέροντά τους. Κάθε αρχή όμως και δύσκολη. Ετσι όπως μας λέει ο Γέροντας Εφραίμ ο Φιλόθεΐτης στην αρχή δυσκολεύτηκε πολύ: «Στην αρχή είχα πολλές δυσκολίες στην προσευχή. Δεν μπορούσα να προφέρω καθόλου το όνομα του Χριστού. Νόμιζα ότι φρακάριζε το μυαλό μου, ο ενδιάθετος λόγος δεν εκινείτο με τίποτε. Ούτε το “Κύριε” δεν μπορούσα να πω. Προσπαθούσα με όλες μου τις δυνάμεις, αλλά δεν προχωρούσε. “Τι γίνεται τώρα εδώ;” Ο Γέροντας μου έλεγε:-Μη στενοχωριέσαι, βαβούλη μου. Μόνο επίμενε εδώ. Χτύπα και θα σπάση. Είναι ο φλοιός. Αμα σπάση ο φλοιός του παλαιού ανθρώπου, όπως ο σπόρος που είναι μέσα στη γη και αρχίζει να βγάζη φύτρο, σπάζει την κρέμα της γης που έχει ξεραθεί, κι έτσι φυτρώνει. Και άμα φυτρώση, θα μεγαλώση, θα ανθίση, θα καρποφορήση. Και τότε θα χαίρεσαι απολαμβάνοντας τους καρπούς του Πνεύματος…και θα σου ανοίγεται η όρεξις για περισσότερη καρποφορία και πνευματική απόλαυσι» (σ. 231).

Ο αρχάριος υποτακτικός δυσκολεύεται. Πέφτει, αλλά σαν το μικρό παιδί τον σηκώνει ο Γέροντας και ξαναπροσπαθεί. Η διακριτική καθοδήγηση του δασκάλου είναι απαραίτητη. Ο Γέροντας δεν συνήθιζε να λέει πολλά λόγια περί ευχής. Εδινε τις απαραίτητες συμβουλές στην πράξη. Ο Γέροντας δεν ήταν αυτό που λέει ο λαός: “δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις“. Και δίδασκε και κρατούσε πολύ καλά τον νόμο και εκ πείρας συμβούλευε: « Η στάσις του ήταν “προχώρα και εγώ σε παρακολουθώ”. Και ο λόγος εγίνετο πράξις. Με την ευχή του Γέροντα κοπιάζαμε στην προσευχή. Και ερχόταν φορές να κάνουμε τρεις, τέσσερις, πέντε ώρες Νοερά προσευχή, με σκυμμένο το κεφάλι, και το νου κολλημένο μέσα στο βάθος της πνευματικής καρδιάς. Καμμιά φορά σήκωνα το κεφάλι να πάρω αέρα, αλλά η γλυκύτητα με τραβούσε πάλι μέσα στην καρδιά! Η ψυχή μου είχε γευθή και έλεγε: “Μη ζητάς τίποτε άλλο, αυτό είναι. Αυτός είναι ο πολύτιμος ουράνιος θησαυρός. Απόλαυσέ τον!” Αλήθεια! Πολλές φορές οι προσευχές του Γέροντός μου με βοήθησαν να αποκτήσω πνευματική αίσθησι της θεία Παρουσίας. Αλλά εμείς οι νεώτεροι ήταν αδύνατον να φτάσουμε τις πνευματικές πτήσεις του υψιπέτου Γέροντος Ιωσήφ» (σ. 277, 278).

Ο Γέροντας διαρκώς συμβούλευε: «σιωπή και ευχή». Ετσι ευλογείτο η εργασία, αγιαζόταν το στόμα, η γλώσσα, η καρδιά, ο χώρος, ο χρόνος, όλος ο άνθρωπος. « Ο μαναχός που λέει αδιαλείπτως την ευχούλα, οπλίζεται με τέτοια θεϊκή δύναμη, που καθίσταται απρόσβλητος από τους δαίμονες, αφού αυτή τους καίει και τους μαστιγώνει» (σ. 279). Ο Γέροντας τόνιζε πως η υπακοή φέρνει την προσευχή στον άνθρωπο και όχι η προσευχή την υπακοή. Γι αὐτό και ο Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθεΐτης, νεαρό καλογέρι τότε και ευρισκόμενος εν υπακοή έλεγε: «Γέροντα, μ αὐτήν την ευχή τρέχουν ποτάμι τα δάκρυα από τα μάτια μου και καίει μια φωτιά την καρδιά μου για τον Χριστό» (σ. 170).

Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι η Ευχή, δεν έχει ατομοκεντρικό χαρακτήρα, αλλά στο «ελέησόν με» περικλείει όλη την ενιαία ανθρώπινη φύση, όλον τον κόσμο. Η Νοερά προσευχή, όμως, για να καρποφορήσει θα πρέπει να βρει και το κατάλληλο έδαφος. Ο Γέροντας Ιωσήφ ήξερε να διακρίνει ποιά άτομα ήταν καλοδιάθετα και γόνιμο έδαφος για να ευδοκιμήσει η χάρη του Θεού. Ετσι κάποτε, όταν είδε τον πατέρα Ιωαννίκιο –δεν ανήκε στη συνοδεία του- είδε με τους νοερούς οφθαλμούς του ότι ήταν «καλό παιδί» και είπε μέσα του: «Στάσου να μάθουμε τη Νοερά προσευχή σ αὐτό το καλογέρι». Και το καλογέρι αυτό άγευστο ως εκείνη τη στιγμή από τα ουράνια αυτά πράγματα, άκουγε με προσοχή και διάθεση υπακοής τα απλά λογάκια του Γέροντα. Πήρε και τη συγκατάθεση από τον πνευματικό του πατρός Ιωαννικίου, τον παπα- Ανανία και άρχισε να του διδάσκει τα της ευχής. « Ετσι όταν ο πατήρ Ιωαννίκιος ήταν στη βάρκα μόνος του, μέσα στην απομόνωσι και την ησυχία της νυκτερινής θαλάσσης, φώναζε ακατάπαυστα την ευχούλα. “Κύριε Ιησοῦ Χριστέ… Κύριε Ιησοῦ Χριστέ…” Σε λίγο η προσευχή άρχιζε να λέγεται άνετα και να του δημιουργή καρδιακή θέρμη, οπότε ο νέος μοναχός επιδόθηκε ολόψυχα σ αὐτήν την ευλογημένη εργασία. Ετσι αυτό το καλογέρι έμαθε και έλαβε την ευχή από τον Γέροντα Ιωσήφ, διότι ήταν καθαρό. Είχε γίνει ένας από τους πιο καλούς μοναχούς της Σκήτης (της Μικράς Αγίας Αννης) και το όνομά του το θυμούνται όλοι οι παλαιοί πατέρες». (σ. 210). Ο μοναχός αυτός προσβλήθηκε από φυματίωση. Ο Γέροντας του συμπαραστάθηκε πολύ. Με τον αγώνα του, αλλά και με τις προσευχές του Γέροντος Ιωσήφ κέρδισε μια ωραιότατη θέση στην αγκαλιά του Χριστού μας, του οποίου το όνομα με τόση θέρμη πρόφερε… (σ. 210).

Ο Γέροντας Ιωσήφ δεν απολυτοποιούσε την χάρη που δίνει η Νοερά προσευχή. Εδινε μεγάλη σημασία και στην Θεία Λειτουργία, το μυστήριο των μυστηρίων. Αρχικά στη συνοδεία του λειτουργούσαν κάθε Σαββατοκύριακο και μετείχαν της Θείας Μεταλήψεως. Αργότερα, όταν απέκτησε η συνοδεία ιερείς, λειτουργούσαν καθημερινά. Ο Γέροντας αγαπούσε πολύ να μεταλαμβάνει συχνά. « Ηταν από τους λίγους εκείνους Αγιορεῖτες, οι οποίοι υπεστήριζαν την συχνή θεία κοινωνία» (σ. 378). Αν και ο ίδιος δεν ήταν λειτουργός, όμως αξιωνόταν να βλέπει θαυμαστά πράγματα. «(αναφερόμενος στο Γέροντα Εφραίμ τον Φιλοθεΐτη, που τότε ήταν διάκονος): «-Κούτσικο, τον είδες αυτόν που ήταν κοντά σου; -Ποιόν Γέροντα; – Οταν εθύμιαζες έξω, σε ακολουθούσε ένας Αγγελος με μια λαμπάδα. Προχωρούσε αυτός και σύ εθύμιαζες. Δεν τον έβλεπες; Ο Γέροντας έβλεπε, αλλά εγώ που να δω!!! Αλλη φορά πάλι που λειτουργούσαμε, ο παπα-Χαράλαμπος ως ιερεύς κι εγώ ως διάκονος, κατά τον καθαγιασμό των τιμίων Δώρων ο Γέροντας μπήκε μέσα στο ιερό βήμα. Και μετά που τελειώσαμε τη θεία Λειτουργία, με ακατανόητα λόγια μας είπε: -Συμμετείχα κι εγώ σ αὐτό το ΟΠΟΙΟ κάνατε εκεί μέσα. –Τι; Γέροντα; -Να, αυτό που ιερουργείτε. Εκεῖ μέσα είσαστε Αγγελοι και όχι κοινοί άνθρωποι. Και μόλις μπήκα κι εγώ μέσα με πήρε κι εμένα αυτή η Χάρις» (σ. 378).

Ο Γέροντας ήταν ο αθόρυβος παρατηρητής των πάντων. Ηταν, θα λέγαμε, ο προπονητής των ιερέων που λειτουργούσαν στο ταπεινό εκκλησάκι της καλύβης του. Πριν την θεία Λειτουργία, είχε προηγηθεί ο προσωπικός κανόνας με ολονύκτιο αγρυπνία, νοερά προσευχή, μετάνοιες, δάκρυα. Είχε καλλιεργηθεί το έδαφος γι αὐτό κι ο παπα-Εφραίμ ο Κατουνακιώτης έβλεπε ολοζώντανη τη Χάρη: «Συχνά στη θεία Λειτουργία ο παπα- Εφραίμ έβλεπε την θεία Χάρι ολοζώντανη, ψηλαφητή, να γεμίζη όλο το εκκλησάκι. Δια τούτο έλεγε εμπειρικά ότι: “Το Πνεύμα το Αγιον δεν οράται, αλλά η χάρις Του οράται ”» (σ. 177).

Ο Γέροντας Ιωσήφ ήταν, όπως είπαμε στην αρχή, ο Θεολόγος της εμπειρίας και της χάριτος. Ομως με το φτωχό ανθρώπινο λεξιλόγιο δεν μπορούσε να περιγράψει τις εμπειρίες του ακτίστου που βίωνε, να διηγηθεί τα απόρρητα μυστήρια της θεολογίας. Επειδή ο ίδιος βίωνε τέτοιου είδους υπερφυσικές καταστάσεις, μπορούσε ως φωτισμένος από το Αγιο Πνεύμα νηπτικός πατήρ να γράφει: « Ο αληθής μοναχός, όταν εν τη υπακοή και τη ησυχία καθαρίση τας αισθήσεις και γαληνιάση ο νους, και καθαρισθή η καρδία του, τότε λαμβάνει χάριν και φωτισμόν γνώσεως και γίνεται όλος φως, όλος νους, όλος διαύγεια, και βρύει θεολογίαν, όπου αν γράφουν τρεις δεν προλαμβάνουν το ρεύμα της Χάριτος, όπου βρύει κυματωδώς και σκορπίζει ειρήνην και άκραν ακινησίαν παθών εις όλον το σώμα. Φλογίζεται η καρδία από θείαν αγάπην και φωνάζει: “Κράτει, Ιησοῦ μου, τα κύματα της Χάριτός σου, ότι αναλύομαι ωσεί κηρός”» (από τις Επιστολές του, σ. 302). Οι ίδιες καταστάσεις που περιγράφει στο πιο πάνω απόσπασμα της επιστολής του χαρακτηρίζουν τον ίδιο: «Πολλές φορές , όταν έβγαινε από την πολύωρη αγρυπνία του με Καρδιακή προσευχή, το πρόσωπό του ήταν αλλοιωμένο και φωτεινό και το Φως εκείνο, μέσα στο οποίο λουζόταν συνεχώς η ψυχή του, κατά καιρούς, περιέλουζε εμφανώς και το σώμα του. Ο Γέροντας ήταν μέτοχος του ακτίστου Φωτός και το έβλεπε ως ο θεόπτης»(σ. 303). Ο Γέροντας είχε ξεπεράσει τα στάδια της καθάρσεως και του φωτισμού και είχε φθάσει στην ανώτατη βαθμίδα, τη θέωση.

Αυτός, λοιπόν, ο αδάμας του πνεύματος, αυτός ο βιαστής της φύσεως, αυτό το καθαρόν δοχείον της χάριτος, δεν έμεινε απρόσβλητος από τις επιθέσεις του αρχεκάκου. Εχουμε ήδη πει για τη συκοφαντία της πλάνης που του είχαν προσάψει. Ως ησυχαστής είχε ένα αυστηρό πρόγραμμα και προσπαθούσε να το τηρεί με απόλυτη ακρίβεια. Αν και ενημέρωνε πότε δέχεται, εν τούτοις ορισμένοι σκανδαλίζονταν και άρχισαν να διαδίδουν την κατηγορία ότι ήταν πλανεμένος. Ο Γέροντας έβλεπε ότι πίσω απ ὅλα αυτά ήταν ο διάβολος, γι αὐτό και τους αντιμετώπιζε με πατρική αγάπη: « Ηταν δε πολύ προσεκτικός , σ αὐτούς που σκανδαλίζονταν να μην τους κατακρίνη, γι αὐτό και έλεγε: “ Ας λένε εναντίον μου, τέτοια μάτια έχουν, έτσι βλέπουν. Δεν φταίνε οι άνθρωποι, τα μάτια τους δεν βλέπουν σωστά”» (σ. 199). Ακόμα και την ψυχή του Μεγάλου Βασιλείου άγγιξε ο πόνος που προξενεί η συκοφαντία και η λύπη που προξενεί η συκοφαντία άγγιξε την καθαρή ψυχή του. Ελεγε, λοιπόν, σε κάποιο φίλο του: Πρέπει όλα να τα σκεπάζουμε, όλα να τα υπομένουμε και να αφήνουμε την δικαίωση του εαυτού μας στον Κύριο, ο οποίος δεν θα μας παραβλέψει, διότι “ Ο συκοφαντών πένητα παροξύνει τον ποιήσαντα αυτόν”» (Παρ. ιδ , 31• Ε.Π.Ε. 3, 192-194, §1).

Βέβαια, πίσω από όλα αυτά κρυβόταν στην πραγματικότητα το ύπουλο πάθος του φθόνου, όπως παραδέχθηκαν εναπομείναντες παλαιοί πατέρες . Ακόμα και ο πατήρ Παΐσιος είχε πέσει θύμα αυτών των καλοθελητάδων και δεν τον συνάντησε, αν και το ήθελε πολύ. Αργότερα, όταν κατάλαβε τι είχε συμβεί -διαβάζοντας το βιβλίο “ Εκφρασις μοναχικής εμπειρίας” μονολογούσε: «Τι έχασα, τι έχασα!». Μέχρι και Μητροπολίτης έφθασε σε σημείο να υιοθετήσει κατηγορίες ηθικής φύσεως εναντίον του Γέροντος. (σ. 105).

Η μεγαλύτερη δοκιμασία για την οποία ο Γέροντας πόνεσε πολύ ήταν όταν οι πατέρες της Σκήτης της Μικράς Αγίας Αννης αποφάσισαν να τον διώξουν υιοθετώντας τις παραπάνω κατηγορίες περί πλάνης. Ο Γέροντας κατέφυγε που αλλού, στην γλυκιά του μανούλα, την Παναγία.

 

 

 

Πηγή: poimantiko.blogspot.gr